Lê Tuấn Anh

Thỉnh thoảng trong các buổi tư vấn, mình nghe bạn trẻ hỏi:
“Anh ơi, em mệt quá… Không biết có phải do em yếu hay do công việc này không hợp?”
Hoặc người đi làm 5–7 năm lại thì thầm:
“Em sợ bị thay thế. Sợ công ty cắt giảm. Sợ chuyển việc bị sai.”

Mình hay nói đùa: “Chúng ta đang sống trong thời của… siêu biến động. Không lo mới lạ.”

Nhưng lo lắng không phải là kẻ thù. Nó là tín hiệu báo rằng mình cần tạm dừng, nhìn lại, và sắp xếp lại chiếc “bàn nghề nghiệp” của mình. Dưới đây là 5 cách mình thường chia sẻ với học viên, sinh viên, đồng nghiệp… và chính mình.

1. Bảo vệ thời gian: kỹ năng sống còn trong thời đại kiệt sức

Điều khiến chúng ta kiệt sức không phải là việc quá nhiều, mà là lịch làm việc không có ranh giới.

Ngày xưa khi còn đi làm công ty, mình có khung giờ rất rõ: 8h–18h làm việc, tối về nghỉ. Nhưng khi làm freelance và tư vấn toàn thời gian, mọi thứ hòa vào nhau. Bất cứ lúc nào cũng “có thể làm việc”.

Và đó chính là công thức kiệt sức.

Điều mình học được là: Bạn không thể kiểm soát thị trường, nhưng bạn kiểm soát thời gian cá nhân của mình.

Một vài cách mình áp dụng:

• Chia ngày thành các “khối làm việc”: buổi sáng tư vấn hồ sơ, chiều trả email, tối đọc tài liệu.
• Khi coaching, mình để lịch 2 buổi cố định/tuần để não biết lúc nào cần tập trung.
• Giữa mỗi phiên, mình luôn đi bộ 10–15 phút để “reset”.

Trong lý thuyết hướng nghiệp, đây thuộc nhóm Career Capability, năng lực tự quản lý bản thân. Một người có kỹ năng này luôn có tỉ lệ burnout thấp hơn, khả năng thích nghi cao hơn.

2. Biến nỗi sợ thành kế hoạch thay vì để nó điều khiển bạn

Sợ bị sa thải.
Sợ AI thay thế.
Sợ mình “không bằng ai”.

Nỗi sợ là thật. Nhưng thứ khiến ta đau là khi nỗi sợ không có lối thoát.

Mình hay hướng dẫn học viên tạo cái gọi là “Go-Bag nghề nghiệp”: một túi khẩn cấp cho sự nghiệp như lính cứu hỏa luôn có bộ đồ sẵn sàng.

Bên trong Go-Bag gồm:

• Những thành tựu 3–6 tháng gần đây
• Feedback tốt từ khách hàng, giảng viên, đồng nghiệp
• Dữ liệu chứng minh kết quả công việc
• CV mới nhất
• Profile LinkedIn đã tối ưu

Hồi mình chuyển từ truyền thông sang hướng nghiệp, portfolio thành quả ở công ty cũ, lượng khách tăng, phản hồi tốt, các ấn phẩm, chính là lý do mình tự tin hơn, và giúp mình không phải bắt đầu từ số 0.

Trong hướng nghiệp, đây là khái niệm Career Self-Management, quản lý nghề nghiệp như quản lý 1 dự án dài hạn. Người biết chuẩn bị luôn ít sợ hơn.

Nỗi sợ không biến mất.
Nhưng khi có kế hoạch, nó nhỏ lại.

3. Nếu muốn nhảy việc, hãy thử bước nhỏ trước

Rất nhiều người muốn đổi việc… vì họ quá mệt. Nhưng mệt không phải là kim chỉ nam của quyết định nghề nghiệp.

Khi còn làm truyền thông, mình cũng từng “mệt” và nghĩ phải đổi lĩnh vực. Nhưng thay vì nghỉ ngay, mình thử từng bước nhỏ:

• Viết một bài blog chia sẻ về hướng nghiệp
• Tư vấn miễn phí cho vài sinh viên
• Làm workshop nho nhỏ ở trường
• Quan sát xem mình có thực sự thích cảm giác này không

Những bước nhỏ đó giúp mình hiểu mình hơn 10 cuốn sách cộng lại.

Và mình nhận ra: Mình thích hỗ trợ người khác hơn làm PR.

Chỉ khi đó, mình mới quyết định chuyển nghề hẳn và vì đã “thử” trước, mình không bị cú sốc khi vào nghề mới.

Đây chính là mô hình Planned Happenstance, tạo cơ duyên bằng những thử nghiệm nhỏ, để khi cơ hội tới, ta đã sẵn sàng.

Bạn không cần quyết định ngay.
Chỉ cần thử.

4. Làm tốt thôi chưa đủ, bạn cần được nhìn thấy

Một trong những sai lầm mình thấy nhiều nhất ở người đi làm Việt Nam:
“Cứ làm tốt rồi người ta sẽ thấy.”

Xin lỗi, nhưng không.
Trong môi trường hiện nay, nếu bạn không chủ động “cho người khác thấy”, bạn gần như vô hình.

Không phải khoe thành tích.
Mà là truyền thông chuyên nghiệp về công việc của mình.

Cách mình áp dụng:

• Mỗi tuần, ghi lại 1-2 kết quả mình đạt được (chỉ cần một câu).
• Gửi báo cáo ngắn gọn cho đối tác hoặc khách hàng.
• Cập nhật LinkedIn đều đặn với những kinh nghiệm mình rút ra.

Ví dụ ở Việt Nam: Nhiều bạn làm trong phòng Công tác sinh viên chia sẻ với mình rằng họ “làm rất nhiều nhưng ít ai biết”. Chỉ cần mỗi tuần gửi một email 5 dòng cho trưởng đơn vị về 3 việc đã hoàn thành bạn đã định vị mình là người chủ động và chuyên nghiệp.

Trong hướng nghiệp, đây là Career Visibility, khả năng khiến giá trị của mình được thấy, được công nhận.

5. Mạng lưới là tài sản nghề nghiệp bền nhất trong đời bạn

Một trong những điều mình biết ơn nhất trong hành trình làm tư vấn là mạng lưới bạn bè, anh chị, đồng nghiệp, alumni.

Có workshop mình được mời chỉ vì… gặp lại một người bạn cũ sau 10 năm.
Có khách hàng mình có được vì họ từng xem một bài viết mình đăng từ 2018.
Có dự án mình làm được vì kết nối từ một người học cũ ở RMIT.

AI có thể viết hộ bạn.
Công nghệ có thể thay đổi thị trường.
Nhưng con người vẫn là con người.

Và vốn xã hội (social capital) là lợi thế cạnh tranh hiếm nhất, bền nhất.

Mẹo nhỏ mình hay khuyên các bạn trẻ:

• Mỗi tháng kết nối lại 2–3 người cũ
• Mỗi quý gặp 3–5 người mới
• Không xin gì – chỉ hỏi thăm, chia sẻ điều hữu ích
• Nuôi dưỡng, không săn lùng

Một mạng lưới tốt không giúp bạn có việc ngay lập tức.
Nhưng khi bạn cần, nó luôn xuất hiện.

Cuối cùng, nếu bạn đang đi qua một giai đoạn mệt mỏi hay hoang mang, hãy biết rằng bạn không hề cô đơn. Mỗi người đều có lúc đứng giữa ngã ba đường, cảm giác vừa muốn nghỉ ngơi, vừa sợ mình chậm lại. Mình cũng vậy thôi. Đã có thời điểm mình tỉnh dậy buổi sáng mà chẳng biết hôm nay mình đang chạy về đâu, rồi từng chút một, bằng những bước nhỏ, bằng những cuộc trò chuyện tử tế, bằng những giờ ngồi lặng lại với chính mình… mọi thứ dần sáng ra. Nghề nghiệp thật ra không phải một cuộc đua, mà là một hành trình dài để hiểu mình, chăm sóc bản thân, và giữ những kết nối khiến mình ấm lòng. Nếu bạn cảm thấy mệt, hãy cho phép mình chậm lại, tựa vào người tin cậy, và đi tiếp khi bạn sẵn sàng. Mình luôn tin rằng, chỉ cần bạn không bỏ cuộc, con đường rồi sẽ mở ra.