Trong khuôn khổ Global Career Month, APCDA đã tổ chức một phiên thảo luận quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hướng nghiệp và phát triển nghề nghiệp từ nhiều quốc gia. Với tư cách là một người làm nghề tại Việt Nam, tôi nhận thấy buổi thảo luận không chỉ mang tính học thuật mà còn mở ra rất nhiều góc nhìn mới cho hành nghề và hoạch định chính sách tại nước ta.
Buổi webinar tập trung vào bốn chủ đề lớn:
- Giá trị xã hội – kinh tế của phát triển nghề nghiệp
- Chuẩn hóa đội ngũ làm nghề
- Tăng tốc đào tạo lại và nâng cấp kỹ năng
- Gắn kết phát triển nghề nghiệp với sức khỏe tinh thần
Phát triển nghề nghiệp như một trụ cột của phát triển kinh tế – xã hội
Các diễn giả thống nhất rằng phát triển nghề nghiệp ngày nay không còn là một dịch vụ hỗ trợ đơn lẻ, mà là một hạ tầng công cộng – nơi kinh tế, xã hội và năng lực con người gặp nhau.
Arun Mittal mô tả phát triển nghề nghiệp nằm tại giao điểm của tái cấu trúc kinh tế, chuyển đổi xã hội và khát vọng của con người. Khi mỗi quốc gia đầu tư đúng mức vào dịch vụ hướng nghiệp và xây dựng hệ thống hỗ trợ nghề nghiệp, lực lượng lao động trở nên linh hoạt hơn, doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn và năng lực cạnh tranh quốc gia được nâng cao.
Từ Nhật Bản, Yoshimi Sasaki nhấn mạnh bối cảnh xã hội biến đổi nhanh: chuyển đổi số, già hóa dân số, kéo dài tuổi lao động. Nhiều bạn trẻ cảm thấy thiếu định hướng và lo lắng về tương lai. Bà gợi mở ba câu hỏi nền tảng mà người làm nghề có thể hỗ trợ khách hàng:
- Tôi muốn điều gì?
- Tôi có thể làm gì?
- Xã hội cần gì cho một tương lai bền vững?
Tư duy mới: phát triển nghề nghiệp suốt đời
Dr. Soon-Joo Gog từ Singapore đưa ra một quan điểm quan trọng: phát triển nghề nghiệp không chỉ dành cho học sinh hoặc người mới đi làm. Đó phải là năng lực suốt đời.
Singapore đang thúc đẩy “career health” – giúp mọi người, từ lao động tay nghề đến lao động tri thức, chủ động lập kế hoạch nghề nghiệp, thích ứng với thay đổi và điều hướng các giai đoạn chuyển tiếp.
Điều này đặt ra vai trò quan trọng của doanh nghiệp: thiết kế lộ trình phát triển nội bộ, hỗ trợ đào tạo lại và tạo không gian để nhân viên chuyển đổi vai trò trong một nền kinh tế thay đổi liên tục.
Công bằng, sức khỏe tinh thần và phát triển bền vững
Nhiều diễn giả nhấn mạnh rằng phát triển nghề nghiệp không chỉ liên quan đến việc chọn nghề hay tìm việc, nó liên quan trực tiếp đến sự bình đẳng, sự an toàn tâm lý và khả năng phát triển bền vững của cộng đồng.
Dr. Candy Ho chia sẻ về vai trò của hướng nghiệp trong việc thúc đẩy sự thuộc về, tự chủ, cơ hội cho nhóm yếu thế và việc chuẩn bị lực lượng lao động cho nền kinh tế xanh. Bà xem mỗi công việc dưới góc độ “công việc xanh”, vì mọi ngành nghề đều chịu tác động của chuyển đổi khí hậu và năng lượng.
Carolyn Jones từ Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng thiếu việc làm tử tế, mức lương đủ sống, môi trường an toàn, giá trị nghề nghiệp, sẽ khiến mọi nỗ lực phát triển bền vững trở nên vô nghĩa. Do đó, advocacy (vận động chính sách & cộng đồng) là một phần trách nhiệm nghề nghiệp của người làm phát triển nghề nghiệp.
Tầm nhìn chung cho khu vực
Dù đến từ nhiều quốc gia khác nhau, các diễn giả cùng thống nhất vào một số định hướng:
- Xem phát triển nghề nghiệp như một hạ tầng thiết yếu
- Chuẩn hóa năng lực và nghiệp vụ của người làm nghề
- Mở rộng cơ hội đào tạo lại – nâng cấp kỹ năng
- Gắn kết hướng nghiệp với sức khỏe tinh thần
- Tăng cường tiếp cận cho nhóm yếu thế
- Chuẩn bị lực lượng lao động cho quá trình chuyển đổi xanh và số hóa
Ứng dụng vào Việt Nam
Việt Nam đang đối diện những thách thức tương tự: chuyển đổi số mạnh mẽ, lực lượng lao động trẻ nhưng lo lắng về tương lai, khoảng cách kỹ năng giữa các vùng miền, và nhu cầu ngày càng tăng về dịch vụ hướng nghiệp chất lượng.
Từ webinar này, có thể rút ra 5 hướng đi quan trọng:
1. Xây dựng năng lực hướng nghiệp suốt đời
Không chỉ học sinh, người đi làm, người chuyển ngành, người quay lại thị trường lao động sau nghỉ sinh hay thất nghiệp đều cần dịch vụ nghề nghiệp.
2. Phát triển vai trò của doanh nghiệp trong hướng nghiệp nội bộ
SME chiếm phần lớn lực lượng lao động Việt Nam nhưng chưa có chiến lược phát triển nhân sự dài hạn. Đây là một khoảng trống cần được lấp đầy.
3. Lồng ghép sức khỏe tinh thần vào quy trình tư vấn
Các bạn trẻ chịu áp lực lớn và luôn cần hỗ trợ về cảm xúc, sự tự tin và ý nghĩa nghề nghiệp.
4. Ưu tiên công bằng và cơ hội tiếp cận
Đặc biệt với nhóm phụ nữ sau sinh, người khuyết tật, người ở vùng nông thôn và lao động bị ảnh hưởng bởi tự động hóa.
5. Chuẩn bị cho nền kinh tế xanh
Ngành nghề tại Việt Nam trong 5-10 năm tới sẽ chịu tác động mạnh từ chính sách giảm phát thải, năng lượng tái tạo, quy chuẩn ESG. Người làm nghề cần hiểu rõ xu hướng này.
Buổi thảo luận đã khẳng định: phát triển nghề nghiệp không chỉ là hỗ trợ cá nhân tìm kiếm việc làm, mà còn đóng vai trò trong phát triển con người, xã hội và nền kinh tế. Với Việt Nam, đây là cơ hội để xây dựng một hệ sinh thái hướng nghiệp hiện đại, công bằng và bền vững hơn.
Tôi tin rằng sự kết nối, học hỏi lẫn nhau giữa các quốc gia trong khu vực như cách APCDA đang thúc đẩy sẽ giúp nghề của chúng ta thật sự tạo ra tác động lâu dài.
Lê Tuấn Anh 