Lê Tuấn Anh

Sau một thời gian hỗ trợ cho các anh chị em đang làm công ty U50-U40-U30 cũng như các bạn sinh viên mới ra trường tìm việc làm remote, mình tổng hợp một số tips cho mọi người tại đây.

1. Đừng lo mình thiếu kinh nghiệm / đã già

Có bạn sinh viên thì hỏi là “em mới ra trường chưa có kinh nghiệm làm được remote không”, có chị lớn lớn thì hỏi là “U40 chắc già rồi khó làm nhỉ”, thực tế là làm remote việc tuổi tác không quá quan trọng đâu mọi người, quan trọng là đáp ứng được yêu cầu công việc. Vậy nên nếu JD công việc không yêu cầu gì về tuổi (rất hiếm), mọi người cứ tự tin nộp.

Đương nhiên là để thể hiện được năng lực thì mọi người nên có một vài điều dưới đây:

2. Hãy có Portfolio

Đẹp nhất là làm một website riêng cho bản thân, còn chưa có điều kiện hoặc kĩ năng thì mọi người lên Canva tìm “portfolio website” sẽ ra một số mẫu khá ổn, cứ làm theo đó là được.

3. Hãy có tài khoản LinkedIn

Nếu mọi người muốn tìm jobs quốc tế, lương khá hơn jobs Việt Nam thì LinkedIn nên có nhé. Trên này cơ hội tiếp cận jobs quốc tế cao hơn, Facebook cũng có nhiều hội nhóm, nhưng mình thấy đa số là jobs bên mảng content, Marketing, SEO, nhập liệu – và rất nhiều trong số đấy là đào lửa.

4. Hãy ghi thêm số liệu vào CV

Như đã nói ở trên, các job remote rất quan tâm đến kết quả công việc mọi người đã làm, vậy nên việc có số liệu trong CV là cực kỳ quan trọng, đặc biệt với các anh chị lớn. Các anh chị lớn đi làm công ty có thói quen ghi “tôi phối hợp việc này với người này”, “tôi quản lý đội ngũ này kia”, trong khi các jobs remote sẽ chú trọng hơn đến năng lực làm việc độc lập, một mình, từ xa.

5. Hãy có những từ khoá remote trong CV

Khi apply các vị trí làm từ xa, nhà tuyển dụng thường lọc CV bằng từ khóa trước khi đọc nội dung chi tiết. Vì vậy, nếu trong CV không có những cụm liên quan đến làm việc độc lập, phối hợp online, quản lý thời gian, hay sử dụng các công cụ remote phổ biến (như Slack, Notion, Asana, Zoom…), thì CV dễ bị loại ngay từ vòng đầu dù kinh nghiệm của anh chị rất ổn. Những cụm như remote collaboration, asynchronous communication, independent workflow, cross-timezone coordination, self-driven sẽ giúp CV được hệ thống ATS nhận diện đúng và thể hiện rõ rằng anh chị quen với môi trường làm việc từ xa.

Ngoài kỹ năng, anh chị cũng nên “remote hoá” cách mô tả công việc bằng việc thêm số liệu và thể hiện rõ khả năng tự chủ. Ví dụ: thay vì viết “phối hợp với team để triển khai chiến dịch”, có thể viết thành “collaborated với team Marketing qua Slack & Notion để triển khai 8 chiến dịch/tháng, đảm bảo 100% đúng hạn”; hoặc thay vì “quản lý đội nhóm 10 người”, có thể chuyển thành “led và coordinated đội 10 người hoàn toàn online qua Zoom và Google Workspace, tối ưu quy trình remote giúp giảm 25% thời gian họp”. Những chỉnh sửa nhỏ này làm CV phù hợp hơn với job quốc tế và nhấn mạnh đúng kỹ năng nhà tuyển dụng remote đang tìm.

Câu này lâu nay mình thường gặp ở các anh chị đã đi làm lâu năm, giờ muốn tìm hiểu thêm cơ hội làm việc tại nhà để có thời gian cho gia đình.

Mình có chia sẻ nhanh vài bước như thế này:

1. Xác định lại toàn bộ kỹ năng và kinh nghiệm của mình.

Người đi làm nhiều năm thường có rất nhiều thế mạnh: quản lý dự án, giao tiếp với khách hàng, làm việc độc lập, xử lý vấn đề… Việc đầu tiên là ngồi xuống, viết hết ra để xem mình thực sự có gì.

2. Lọc ra những phần có thể làm remote

Không phải kỹ năng nào cũng chuyển sang online được, nhưng luôn có vài mảng mà anh/chị có thể làm được. Bước này giúp mình nhìn rõ vị trí phù hợp khi bước vào thị trường quốc tế.

3. Khảo sát thị trường đang tuyển ở mảng đó.

Lên các trang tuyể dụng remote phổ biến xem họ đang tìm gì, yêu cầu ra sao, mức giá thế nào. Nhiều anh/chị rất mạnh trong thị trường Việt Nam nhưng lại cần điều chỉnh chút xíu khi ra quốc tế.

4. Làm lại hồ sơ và portfolio theo chuẩn remote.

Hồ sơ truyền thống trong nước và hồ sơ remote quốc tế là hai câu chuyện khác nhau. Remote cần rõ ràng, đo lường được kết quả, thể hiện kỹ năng làm việc độc lập, và đặc biệt là portfolio nhìn vào là biết ngay anh/chị làm được gì.

5. Thử ứng tuyển rồi điều chỉnh dần.

Không ai làm remote từ lần đầu đã suôn sẻ. Cứ apply, nhìn phản hồi, chỉnh từng chút một. Anh/chị đi làm lâu năm rồi, nên lợi thế lớn nhất là kinh nghiệm, giờ cần học cách “đóng gói” lại cho phù hợp.

Nói chung thì các bước cơ bản là thế, nhưng để đào dâu vào từng bước thì cũng khá nhiều thứ để học và việc để làm. Đó là lý do khi mình tư vấn thì một số anh chị kêu khó quá. Khó mới mang đến những cơ hội việc làm tốt, việc dễ cũng có, kiểu nhập liệu, lên đơn… thì không cần chuẩn bị nhiều, nhưng lương bèo bọt, cạnh tranh lại cao.

Mình chia theo 8 nhóm. Mỗi nhóm có cả ví dụ công việc lẫn tính chất công việc để chị em hình dung rõ.

Nhóm 1: Customer Support / Online Support

Hợp với các mẹ tìm việc nhẹ nhàng, kiên nhẫn, chăm chỉ:

– Trả lời email khách

– Chat hỗ trợ trên website

– Hỗ trợ đơn hàng, đổi trả

– Hỗ trợ học viên, xử lý tài khoản khóa học

– Chăm sóc khách của các shop Etsy, Shopify

– Trả lời khách cho thương hiệu cá nhân, creator

– Không cần tiếng Anh quá giỏi. Chỉ cần đọc hiểu và trả lời câu đơn.

– Thu nhập: 8 – 15 triệu/tháng

Nhóm 2: Admin, Operations, Data Entry

– Nhập liệu

– Quản lý đơn hàng

– Theo dõi tồn kho (mức cơ bản)

– Quản lý lịch

– Quản lý inbox, email

– Theo dõi báo cáo đơn giản

– Soạn hợp đồng mẫu

– Tìm kiếm thông tin trên Internet

– Hỗ trợ điều phối dự án

– Hỗ trợ các shop online ở Úc, Mỹ

Nhóm 3: Makeup dạo (quảng cáo cho vợ Thanh Vy)

Đây là nghề mà mình rất hay trêu vợ mình: “Không cần họp, không cần KPI, chỉ cần cây cọ là ra tiền.” Nghe thì đơn giản, nhưng thực ra makeup dạo là một nghề remote theo kiểu… khách tự teleport tới chỗ mình. Không ngồi văn phòng, không sếp, không target tháng.

Học trò cưới, bạn bè cưới, em họ cưới, bạn của em họ cưới, đồng nghiệp của bạn em họ cưới… Một dòng họ cưới là đủ nuôi nghề cả năm.

Nhóm 4: Thiết kế, sáng tạo, kỹ thuật cho các mẹ từng học thiết kế / marketing

– Thiết kế bài đăng social

– Làm slide

– Tạo template

– Chỉnh sửa ảnh

– Retouch ảnh cơ bản

– Làm tech pack cho ngành thời trang

– Chỉnh sửa file thiết kế có sẵn

– Layout ebook, brochure

– Thu nhập freelance: 10 – 30 triệu/tháng tùy số job.

Nhóm 5: Content

– Viết mô tả sản phẩm, email đơn giản, bài chia sẻ, blog đơn giản, nội dung cho shop nhỏ, nội dung dạng checklist, hướng dẫn

Nhóm 6: Trợ lý ảo (Virtual Assistant)

– Làm lịch, Theo dõi việc, Nhắc deadline, Lên kế hoạch nội dung. Lọc email. Tìm kiếm thông tin, Quản lý cộng đồng nhỏ, Sắp xếp file, data, Nhập liệu

Nhóm 7: Giáo dục hỗ trợ học tập

– Trợ giảng lớp online, Chấm bài, Kiểm tra bài tập, Phụ đạo tiếng Việt, Toán cơ bản cho học sinh tiểu học, Dạy kỹ năng mềm online, Hỗ trợ lớp học digital

Nhóm 8 Các công việc bán hàng online

– Quản lý gian hàng Shopee / Lazada, Quản lý fanpage, Tư vấn khách hàng, Viết mô tả sản phẩm, Chăm sóc khách sau mua

Những năm ở nhà chăm con, chăm gia đình, xoay xở đủ thứ không tên… tất cả đều là vốn sống, là khả năng chịu trách nhiệm, là sự bền bỉ mà không khóa học nào dạy được. Thị trường lao động remote thời điểm này rộng hơn, linh hoạt hơn, người ta thuê theo năng lực thật, theo thái độ, theo sự ổn định. Không bao giờ muộn để bắt đầu lại.

Câu trả lời ngắn gọn của mình là ĐƯỢC. Tuy nhiên, jobs không xịn bằng.

Gần đây chia sẻ nhiều về cơ hội làm việc remote mình nhận được những câu hỏi tương tự trên về vấn đề tiếng Anh, nếu ngoại ngữ chưa quá tốt thì có cơ hội nào không và tìm việc remote như thế nào? Về câu chuyện này mình xin làm rõ một số ý như thế này:

1/ Tiếng Anh tốt mức độ nào thì làm được remote?

– Tuỳ theo từng công việc, nhưng rất nhiều công việc không đòi hỏi phải quá xuất sắc kiểu IELTS 8.0 hay 9.0 gì đó, đa số ở mức 5.0 – 6.0 là đã làm được các việc không cần giao tiếp nói nhiều, ở mức 6.5 là có thể bắt đầu thử các việc giao tiếp nhiều.

– Các việc dạng thiết kế, IT… thì không cần phải quá giỏi giao tiếp tiếng Anh, đủ đọc cơ bản để học được các tài liệu từ nước ngoài là được.

– Các jobs remote mà có yếu tố tương tác con người như Sales, Business Development, CSKH, Trợ lý thì đương nhiên phải có khả năng tiếng Anh giao tiếp tốt, đủ để nói chuyện. Nhưng như đã nói ở trên, không nhất thiết cứ phải 8.0, 9.0 là mới tốt. Mình IELTS 7.5 (lần thi gần nhất cách đây 5 năm rồi), speaking mình khoảng 6.0 thôi, mình vẫn làm việc ok.

2/ Remote không chỉ cần tiếng Anh, mà cần “đóng gói” năng lực để người ta thấy bạn làm được việc

Nhiều bạn ám ảnh tiếng Anh như là “rào cản số 1”, nhưng thật ra đa phần khách thuê freelancer/remote quan tâm đúng 3 thứ:

– Bạn làm đúng việc họ cần không

– Bạn giao tiếp rõ ràng đến mức họ hiểu

– Bạn deliver đúng hạn

Trong tư vấn của mình, mình thấy nhiều bạn tiếng Anh chỉ tầm 5.5 – 6.0 nhưng job remote vẫn ào ào vì portfolio, case study, cách họ viết mô tả năng lực rất rõ. Ngược lại, có bạn IELTS 7.0 – 7.5 nhưng không biết “đóng gói” kỹ năng, không có profile, không biết show work nên cũng không cạnh tranh được.

Nên với người ngoại ngữ chưa mạnh, mình thường yêu cầu họ làm 3 thứ:

– Xây portfolio rõ ràng, nhiều ví dụ trực quan

– Viết mô tả công việc ngắn, dễ hiểu

– Chuẩn bị sẵn template trả lời khách bằng tiếng Anh đơn giản nhưng hiệu quả

Thật ra bây giờ có AI hỗ trợ nhiều, không quá phải lo vụ tiếng Anh đọc và viết.

3/ Tìm job remote khi tiếng Anh chưa mạnh: cần “chọn sân chơi” phù hợp và biết cách tiếp cận thông minh

Cái sai lớn nhất là nghĩ rằng cứ lên LinkedIn/Upwork rồi apply là xong. Những nơi như thế rất là cạnh tranh. Mình thường hướng dẫn mọi người 3 “sân” tiếp cận:

– Thị trường Việt Nam làm cho khách nước ngoài: Rất nhiều công ty quốc tế có team VN, cần freelancer Việt vì chi phí và múi giờ. Tiếng Anh chỉ cần đủ để họ hiểu.

– Các công việc kỹ thuật không cần giao tiếp nhiều: Data labeling, QA, tester, thiết kế, video editor, VA back-office. Chủ yếu đọc, viết, làm đúng brief.

– Các khách nhỏ và vừa (SMEs) ở các nước không nói tiếng Anh: nhiều khách ở Nhật, Hàn, Đức, Tây Ban Nha… dùng tiếng Anh mức trung bình để giao tiếp. Họ cũng không đòi hỏi quá cao.

Thêm nữa, bạn không chờ người ta đăng job. Bạn nên viết một message ngắn gọn bằng tiếng Anh đơn giản, kèm portfolio, chủ động đề xuất giải pháp. Nhiều khách không hề biết họ có thể thuê remote giá tốt, cho đến khi bạn nói.

Tiếng Anh chưa mạnh không phải lý do để đứng ngoài cuộc.

Quan trọng là: bạn biết chơi ở đâu, biết show cái gì, và biết chủ động hay không.

Chúc mọi người thành công.

Có nhiều anh chị làm doanh nghiệp nhắn Tuấn Anh hỏi về hướng dẫn tìm việc remote, Tuấn Anh có hướng dẫn kĩ càng tới các anh chị tuỳ theo từng hoàn cảnh, nhưng có hai điểm chung như thế này nên note lại để các anh chị khác tham khảo.

(1) Tư duy đóng gói khả năng của bản thân

Nếu như làm việc công ty thì anh chị thường phối hợp với các cá nhân, phòng ban khác để làm chung một dự án – thì làm việc remote chú trọng nhiều đến khả năng làm việc độc lập, tức là tự làm một mình mang lại kết quả.

Đấy cũng là lý do các công việc remote trên thị trường thường xoay quanh các việc làm một mình kiểu như là Sale, Content, Thiết kế, IT…

Tuy nhiên không có nghĩa là các ngành khác không có cơ hội. Ví dụ một người từng có kinh nghiệm làm trong lĩnh vực Y Tế đi, có thể tìm công việc remote ở các mảng như Training & Development cho công ty Healthcare, Copywriter về healthcare, wellness, hospital services hay CRM Specialist cho hệ thống bệnh viện / phòng khám quốc tế.

Vậy nên khi làm hồ sơ ứng tuyển remote, thay vì liệt kê ra tôi đã làm những gì trong công ty, anh chị cần phải đóng gói được những kĩ năng nào tôi có thể làm độc lập để mang lại giá trị cho doanh nghiệp.

Ví dụ:

– Từng làm tuyển dụng nội bộ trong công ty => đóng gói lại thành Recruiter/Freelance Talent Sourcer: tự tìm ứng viên, sàng lọc, phỏng vấn từ xa mà không cần cả bộ phận HR hỗ trợ.

– Từng làm account/điều phối dự án trong agency → chuyển thành Project Coordinator/Client Success: tự quản lý timeline, làm việc trực tiếp với khách hàng, gửi báo cáo và điều phối online.

– Từng làm chăm sóc khách hàng tại trung tâm dịch vụ → đóng gói thành Customer Support Specialist (Remote): tự xử lý ticket, chat, email và giải quyết vấn đề độc lập không cần đội vận hành bên cạnh.

(2) Làm remote thì không thể ngồi chờ job rơi vào đầu

Làm ở công ty quen rồi, mình hay có tâm lý “đợi tuyển rồi nộp đơn”. Nhưng chơi cuộc chơi remote thì khác hẳn. Nhiều doanh nghiệp thậm chí… không biết là họ có thể tuyển người từ xa cho chính vị trí họ đang thiếu. Họ chỉ nghĩ theo thói quen: “chắc phải tuyển người ở gần văn phòng”.

Vậy nên thay vì chờ đăng tuyển, anh chị phải chủ động tự bán mình: tìm doanh nghiệp phù hợp, gõ cửa trước, giới thiệu giải pháp, mô tả rõ mình có thể mang lại giá trị gì khi làm độc lập, và chi phí vận hành có thể tối ưu ra sao.

Ví dụ:

– Công ty đang tốn 1 vị trí full-time nhưng chỉ cần 60% workload => anh chị offer gói part-time remote, tiết kiệm chi phí.

– Startup chưa có tiền thuê một phòng Marketing nhưng cần người thiết lập chiến lược => anh chị offer làm theo dự án.

– Doanh nghiệp đang muốn mở thị trường nhưng chưa biết bắt đầu => anh chị đề xuất trọn gói BD remote trong 3 tháng.

Cách làm remote hiệu quả là vậy: mình chứng minh giá trị trước, chứ không đợi công ty đăng tin rồi cạnh tranh với cả trăm người. Đây chính là tư duy của một người làm việc độc lập, người nhìn ra vấn đề của doanh nghiệp và chủ động đưa ra giải pháp trước khi họ kịp nhận ra là họ đang cần mình.

1. Paypal/Wise/Payoneer để mọi người nhận tiền quốc tế về nhé.

2. LinkedIn là mạng xã hội nên chơi, nếu muốn tìm jobs tốt ở thị trường quốc tế, cũng như xây dựng thương hiệu cá nhân.

3. Canva giúp mọi người xây dựng được Portfolio, proposal, invoice, CV. Bạn nào làm bên mảng content thì hỗ trợ được kha khá về video, hình ảnh.

4. Google Workspace, khi nào mọi người làm chuyên nghiệp hơn muốn đầu tư một cái mail giống như mình kiểu hi@anhtuanle.com thì có thể dùng, trông sẽ chuyên nghiệp hơn trong mắt khách hàng.

Ngoài ra, cũng nên có thêm một vài công cụ để mọi thứ trơn tru hơn: Notion hoặc Trello để quản lý dự án cho đỡ lộn xộn; Google Drive/Dropbox để lưu trữ và chia sẻ file với khách nhanh gọn; Zoom/Google Meet phục vụ họp, phỏng vấn, trao đổi online; và một tài khoản ngân hàng số nội địa để rút tiền, theo dõi giao dịch cho tiết kiệm thời gian.

1. Fastlance https://fastlance.vn/ – kênh này rất nổi ở Thái, mới về thị trường VN nên còn nhiều tiềm năng, các bạn mới làm freelancer nên đăng ký tài khoản để được nhiều ưu đãi, dễ có jobs.

2. KHU PHỐ FREELANCER, nhóm của bạn Tấn, các jobs được kiểm tra cẩn thận, uy tín, có nhiều hoạt động hỗ trợ nâng cao kĩ năng cho freelancer. Tuy nhiên jobs tập trung nhiều ở các mảng Digital Marketing, Design.

3. Tổng hợp job freelance của Tuấn Anh, https://anhtuanle.com/freelance/ – mình tự tổng hợp, tất cả các jobs đã check. Jobs nhiều mảng về Sale, HR, CSKH, Content, Trợ lý.. Tuy nhiên không có IT và jobs đa phần đòi hỏi tiếng Anh.

4. Việc làm Remote của TopCV https://www.topcv.vn/tim-viec-lam-remote – có những jobs bên mảng CTV ngân hàng, Dev và Sales.

Chúc các bạn tìm việc làm tại nhà thành công.

Hôm nọ mình có tư vấn tìm việc cho một chị U50, mới nghỉ doanh nghiệp muốn tìm việc freelance cho vui và có thứ để làm.

Chị kể là chị có thử apply 2 chỗ mà không được phản hồi, chắc là không hợp mảng này rồi.

Mình nói chị là khoan, chị apply thêm đi. Phải ít nhất 50 lần apply, hoặc được thì 100 lần apply, thì mới biết được. Vì có nhiều vấn đề có thể khiến mình apply không thành công:

– hướng công việc mình chọn không phù hợp năng lực, có thể mình underqualified (chưa đủ) hoặc overqualified (thừa năng lực)

– cách mình apply chưa đủ đa dạng (thường mọi người chỉ gửi CV mà không follow, không tìm email HR để contact, không add thêm LinkedIn để hỏi)

– hồ sơ apply của mình chưa nổi bật (có thể nhiều kinh nghiệm nhưng cách thể hiện chưa chuẩn kiểu freelance)

– những lý do ngoài lề không phải do mình: nhà tuyển dụng đăng cho vui, ứng viên khác giỏi hơn mình, họ kiếm được người nội bộ rồi…

Vậy nên chốt lại là phải apply nhiều hơn, ghi chép theo dõi lại quá trình apply của mình thì mới biết rõ được. Chỗ nào khó, mình tư vấn để chỉnh lại chỗ đó. Không có dịch vụ tư vấn nào cam kết có thể chắc chắn giúp bạn đỗ job 100% (trừ khi bạn liên hệ headhunt để ghép vào công việc có sẵn), nhưng chắc chắn có thể giúp tỉ lệ tìm việc thành công tăng cao hơn.

Cũng giống như thị trường việc làm công ty, kiếm việc remote cũng có thời gian cao điểm và thấp điểm.

Từ kinh nghiệm làm freelance từ 2015 đến nay, mình quan sát thấy thế này (ở thị trường Việt Nam nhé)

– Tháng 1-3: Tầm này vừa ăn tết xong, các doanh nghiệp khởi động năm mới, nhiều vị trí full-time mở ra, nên ít vị trí freelance.

– Tháng 4-6: Mùa này nhiều job freelance ngắn hạn, hỗ trợ marketing, sự kiện, truyền thông, đào tạo, vì đây là mùa chiến dịch và ngân sách giữa năm.

– Tháng 7-8: Tầm này mọi người chơi trung thu với tránh vía cô hồn hay sao á, thường job không nhiều, freelancer nên tập trung update hồ sơ, portfolio, kỹ năng.

– Tháng 9-11: Cao điểm cuối năm vì nhiều brand, tổ chức, startup đều chạy dự án cuối năm, nên cần freelancer ở các mảng như content, video, media, HR, training, CSR…

– Tháng 12: Tầm này nên kiếm job quốc tế, vì doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu rục rịch ăn tết, chốt tài chính

Nếu làm freelance, hãy nghĩ như người đi tuyển. Mỗi tháng, hãy dành 1-2 ngày xem thị trường tuyển dụng đang cần gì. Ví dụ như là:

– LinkedIn tháng 10-11 sẽ có nhiều job remote về social media, content, e-learning, customer support.

– Tầm tháng 3-4 là nhiều event kiểu CSR, education projects.

Thêm một tip nhỏ để kiếm việc là có thể bám theo chu kỳ tài chính doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể có xu hướng chi thêm chi freelance vào các đợt như là:

– Kết thúc quý (tháng 3, 6, 9, 12): kiểu còn dư một ít ngân sách, thuê thêm freelance làm này làm kia.

– Mở đầu quý (tháng 1, 4, 7, 10) để “test dự án”.

Nếu anh chị em muốn có job ổn định quanh năm, hãy chia khách hàng thành 2 nhóm:

– Nhóm công ty (theo chu kỳ tài chính)

– Nhóm startup / SME (theo nhu cầu marketing linh hoạt)

Vậy thôi đó, chúc mọi người kiếm được nhiều cơ hội tốt nhé.

1. Freelancer (Hợp đồng dịch vụ)

Bạn ký hợp đồng cung cấp dịch vụ cho công ty nước ngoài, họ thanh toán qua Wise/Payoneer/Deel… Bạn khai thuế tại Việt Nam theo khoản thu nhập từ hoạt động dịch vụ với người nước ngoài.

2. Qua nền tảng trung gian

Bạn làm việc qua nền tảng như Upwork/Deel/Toptal, nền tảng ký hợp đồng, thu hộ hoặc chuyển tiền.

3. Nhân viên chính thức qua EOR (Employer of Record)

Công ty dùng đơn vị EOR ở Việt Nam để ký hợp đồng lao động với bạn dù họ chưa có pháp nhân. Bạn được hưởng quyền lợi như nhân viên bản địa.

Ví dụ từ một số khách freelance mình từng tư vấn:

– Bạn A làm freelance writer cho công ty Mỹ qua Upwork. Hàng tháng bạn gửi invoice, tiền chuyển về Payoneer, cuối năm bạn tự khai thuế TNCN tại Việt Nam.

– Bạn B làm marketing cho công ty UK, ký hợp đồng lao động với EOR Việt Nam, có bảo hiểm xã hội, hợp đồng rõ ràng, lương được chuyển về tài khoản VNĐ.

Nếu bạn đang chuẩn bị ký hợp đồng với công ty nước ngoài, bạn có thể kiểm tra: “Mình là freelancer hay nhân viên?”, “Ai là người trả lương?”, “Hình thức chuyển và khai thuế như thế nào?”, để chọn đúng hình thức và yên tâm hơn.

Các bạn có kinh nghiệm Sales / BD, cộng thêm chút năng lực tiếng Anh rất dễ kiếm được các công việc remote. Dưới đây là một số tips để các bạn kiếm:

1/ Tips về các từ khoá công việc

Khi tìm việc trên các nền tảng như Upwork, LinkedIn, Freelancer, Fastlance, phần lớn nhà tuyển dụng sẽ không gõ “Sales Executive” mà dùng các cụm từ sau:

Vị trí theo ngành / vai trò:

– Freelance Sales Executive

– Export Sales Coordinator

– International Sales Representative

– Virtual Sales Assistant

– Business Development Representative (BDR)

– Lead Generation Specialist (B2B)

– Customer Success Executive (Remote)

– Export Documentation Specialist

– Supplier Sourcing / International Buyer Researcher

Theo kỹ năng / công việc cụ thể:

– “Cold email outreach”

– “B2B lead generation”

– “CRM data entry / CRM setup”

– “Export documentation”

– “Quotation & order tracking”

– “Virtual assistant for sales / export”

– “Supplier sourcing (Alibaba, GlobalSources)”

– “Market research (import/export, competitor analysis)”

Khi tìm việc, hãy thử ghép cặp từ khóa:

– “Export sales” + “remote”

– “Lead generation” + “freelance”

– “Sales support” + “contract”

2/ Tìm ở trang nào?

Trong nước:

– Fastlance: nền tảng freelance dành cho người Việt, có nhiều job Sales, Admin, CSKH.

– Vlance: ít job quốc tế hơn, nhưng có thể bắt đầu để lấy dự án đầu tiên.

Quốc tế:

– Upwork: nền tảng lớn nhất cho freelancer chuyên nghiệp.

– Freelancer.com: nhiều dự án nhỏ, cạnh tranh bằng giá và tốc độ.

– LinkedIn Jobs: lọc theo “Remote” và “Contract” sẽ ra rất nhiều job Sales Support hoặc Lead Gen.

Indeed: có thể lọc theo “Remote Sales Executive” hoặc “Virtual Account Manager.”

3/ Tips sửa lại CV, hồ sơ

Một CV công ty truyền thống thường nói về “chức danh” và “nhiệm vụ.” Còn CV freelance cần nói về dịch vụ, kỹ năng, và kết quả.

Kỹ năng nên xuất hiện trong CV: B2B Sales | Export Coordination | Negotiation | CRM Tools (HubSpot, Zoho) | Email & WhatsApp Communication | Market Research

4/ Những điều nên lưu ý khi tìm việc / làm việc remote mảng Sales với đối tác quốc tế

– Bạn không đi xin việc, bạn đang bán dịch vụ Sales Support hoặc Export Coordination. Cách viết email, chào hàng, thương lượng, tất cả nên hướng đến việc bạn mang lại giá trị gì cho họ.

– Công cụ bắt buộc nên biết: Gmail / Google Workspace, HubSpot CRM, LinkedIn Sales Navigator, ChatGPT (soạn email hoặc báo giá), Excel, và WhatsApp Business.

– Hiểu rõ múi giờ và cách làm việc đa văn hóa: Giao tiếp rõ ràng, tóm tắt nội dung sau mỗi cuộc họp hoặc trao đổi qua chat, tránh để khách phải hỏi lại.

Nghe về học tâm lý thì mọi người có thể nghĩ ngay đến việc làm tham vấn trị liệu, tuy nhiên để làm mảng này cần chuyên môn và kinh nghiệm, học xong cử nhân chưa đủ làm được ngay.

Tuy nhiên với các bạn sinh viên mới tốt nghiệp cửa nhân tâm lý hoặc anh chị học ngành tâm lý làm văn bằng 2 thì có thể có những lựa chọn remote để làm lấy thêm kinh nghiệm.

Dưới đây là một vài từ khóa công việc remote dễ tiếp cận hơn ở thị trường Việt Nam mà bạn có thể bắt đầu tìm hiểu:

1. Giáo dục, đào tạo,phát triển con người

Phù hợp với người thích làm việc với học sinh, sinh viên, hoặc người đi làm.

A Trợ giảng online (Assistant / Teaching Assistant)

– Tư vấn viên học tập, hướng nghiệp (Student Counselor / Career Coach)

– Mentor kỹ năng mềm, life coach cơ bản

– Điều phối viên khóa học, quản lý học viên (Course Coordinator)

– Tạo nội dung giáo dục tâm lý (Content Creator / Education Writer)

2. Nhân sự, tuyển dụng, đào tạo doanh nghiệp

Dành cho người muốn áp dụng kiến thức tâm lý vào môi trường làm việc.

– Trợ lý nhân sự, tuyển dụng từ xa (HR Assistant / Talent Sourcer)

– Chuyên viên đào tạo nội bộ (L&D Assistant / Training Coordinator)

– Tư vấn viên văn hóa doanh nghiệp (Culture Consultant / Engagement Specialist)

– People Operations / Onboarding Specialist

3. Nghiên cứu, hành vi người dùng, truyền thông

Phù hợp nếu bạn có khả năng quan sát, đặt câu hỏi, phân tích hành vi.

– Research Assistant (tâm lý, giáo dục, xã hội học)

– Content Writer mảng tâm lý, phát triển cá nhân, sức khỏe tinh thần

– Social Media Manager / Community Moderator trong các dự án giáo dục, mental health

4. Sức khỏe tinh thần,hỗ trợ cộng đồng

Nếu bạn muốn dấn sâu hơn vào mảng tâm lý nhưng chưa có bằng hành nghề, có thể bắt đầu từ những công việc hỗ trợ.

– Peer Counselor (người đồng hành, lắng nghe)

– Mental Health Project Assistant

– Admin / Moderator cho các cộng đồng chia sẻ tâm lý

– Viết bài, tạo video hoặc podcast về sức khỏe tinh thần

Những vị trí trên không quá dồi dào, và thường không đăng công khai như việc marketing hay design.

Nhưng nếu bạn biết xây hồ sơ rõ ràng, thể hiện kỹ năng lắng nghe, viết lách, giao tiếp, phân tích hành vi, hoặc kinh nghiệm làm việc với con người, thì vẫn có cơ hội bước chân vào ngành từ xa, bắt đầu nhỏ rồi mở rộng dần.

1. Mức khởi đầu (Beginner)

Phù hợp cho người mới học hoặc đang chuyển hướng sang data:

– Data Entry & Cleaning: nhập dữ liệu, kiểm tra trùng lặp, xử lý file Excel.

– Excel Dashboard Support: tạo báo cáo doanh thu, chi phí, KPI đơn giản bằng Pivot Table.

– Survey Data Processing: tổng hợp kết quả khảo sát (Google Form, Typeform, v.v.).

– Basic Data Visualization: vẽ biểu đồ, bảng tổng hợp bằng Canva, Google Data Studio.

Trang tìm việc: Upwork, Fiverr, Freelancer.com, TopCV (mục remote).

2. Mức trung cấp (Intermediate)

Khi đã nắm cơ bản Excel, SQL, hoặc Google Sheets nâng cao:

– Data Analyst cho SME/startup: tạo báo cáo định kỳ, phân tích hành vi khách hàng, sale funnel.

– Marketing Data Analyst: đo hiệu quả quảng cáo, phân tích traffic, A/B test cho agency.

– Business Reporting: xây hệ thống báo cáo doanh thu – lợi nhuận theo tuần/tháng.

– Customer Insights / Retention Analysis: tổng hợp dữ liệu khách, tìm điểm rơi để giữ chân người dùng.

– Trang tìm việc: LinkedIn (từ khóa “remote data analyst”, “freelance analytics”), Indeed.

3. Mức nâng cao (Advanced)

Dành cho người có kiến thức về SQL, Python, R, hoặc BI tools:

– Freelance Data Scientist / Machine Learning Engineer: làm mô hình dự đoán, tối ưu quy trình.

– BI Dashboard Consultant: dùng Power BI, Tableau để xây hệ thống báo cáo cho doanh nghiệp.

– Data Automation Freelancer: kết nối dữ liệu giữa Google Sheet, Notion, CRM bằng Zapier hoặc API.

– Financial Data Analyst: xử lý dữ liệu kế toán, đầu tư, ngân sách cho khách nước ngoài.

– Trang tìm việc: Toptal, Contra, Kolabtree, DataJobs.

– Virtual Admin / Operation Executive: hỗ trợ điều phối công việc cho trung tâm đào tạo, startup giáo dục, tổ chức phi lợi nhuận. Làm hợp đồng, theo dõi tiến độ, sắp lịch họp, tổng hợp báo cáo.

– Executive Assistant (remote) cho founder hoặc giám đốc startup. Làm lịch, ghi biên bản, tổng hợp thông tin.

– Academic Coordinator (online): làm việc cho các chương trình học trực tuyến hoặc trường quốc tế – quản lý lịch giảng dạy, chấm công giáo viên, hỗ trợ học viên.

– Project Assistant / Program Officer: hỗ trợ các dự án giáo dục cộng đồng hoặc chương trình trao đổi sinh viên. Làm việc qua Notion, Google Workspace, Zoom.

– Customer Support / Student Support Specialist: trả lời thắc mắc của học sinh, phụ huynh, giải quyết khiếu nại, cập nhật hệ thống CRM.

– HR / Talent Coordinator (remote): sàng lọc ứng viên, xếp lịch phỏng vấn, lưu hồ sơ, gửi hợp đồng điện tử.

– Operation Consultant (freelance): giúp các trung tâm nhỏ hoặc dự án giáo dục mới thiết lập quy trình nội bộ, biểu mẫu, handbook nhân viên.

– Event / Workshop Coordinator online: tổ chức webinar, sự kiện học tập hoặc talkshow.

– Community Manager: quản lý nhóm học viên, duy trì tương tác, gửi thông báo, điều phối mentor.

– Data / Report Coordinator: tổng hợp báo cáo định kỳ, kiểm tra dữ liệu, làm dashboard đơn giản bằng Google Sheet.

Nhiều bạn nghĩ chỉ cần có kỹ năng là làm remote được, nhưng thực tế, remote đòi hỏi mindset và cách làm việc khác hẳn văn phòng.

1. Đừng tìm việc trước khi chuẩn bị xong

Nếu hồ sơ còn sơ sài, kỹ năng chưa rõ, portfolio trống trơn thì nộp 50 job cũng khó được phản hồi.

Trước khi bắt đầu, hãy:

– Cập nhật CV tiếng Anh, viết rõ năng lực và cách bạn làm việc độc lập.

– Viết profile giới thiệu ngắn trên LinkedIn hoặc Upwork, thể hiện được “giá trị bạn mang lại” thay vì chỉ liệt kê kinh nghiệm.

– Chuẩn bị 1-2 sản phẩm mẫu (bài viết, thiết kế, video, policy, slide training…). Đây là bằng chứng thật mà nhà tuyển dụng remote rất quan tâm.

2. Biết mình hợp với kiểu remote nào

Không phải ai cũng hợp với remote 100%. Có người thích freelance theo dự án, có người thích part-time cố định.

– Nếu bạn thích ổn định, có team, hãy tìm các vị trí remote full-time, hybrid.

– Nếu bạn thích tự do, chọn dự án theo hứng, hãy làm freelance, bán dịch vụ theo gói (content, design, HR, marketing…).

3. Học cách “tự quản lý mình”

Remote đồng nghĩa: không ai nhắc deadline, không ai check-in mỗi sáng. Người mới thường mất 1–2 tháng để điều chỉnh:

– Tập làm việc theo block thời gian (ví dụ: 9h-11h làm dự án A, 14h-16h học kỹ năng mới).

– Dành 30 phút cuối ngày để tự tổng kết việc đã làm và gửi cập nhật cho khách hàng/team.

– Tập giao tiếp chủ động, hỏi sớm, báo sớm, không đợi đến khi trễ.

4. Kiên nhẫn với giai đoạn “chưa có job”

Nhiều người bỏ cuộc ở tháng thứ hai, khi gửi đi 20 hồ sơ mà vẫn chưa có phản hồi. Thật ra, đó là nhịp bình thường. Những ai trụ lại 3-6 tháng, liên tục học – làm – cải thiện hồ sơ, sẽ bắt đầu có job đều. Remote work không dành cho người nóng vội, mà dành cho người kiên nhẫn.

5. Khi đã có job đầu tiên

Làm kỹ, làm đúng hẹn, làm vượt mong đợi. Một feedback 5 sao, hay một lời giới thiệu từ khách hàng đầu tiên, có giá trị gấp 10 lần quảng cáo.

Không khó, nhưng không nhanh.

Với người quen làm ở công ty, chuyển sang làm remote cần có thời gian thích nghi.

Ở môi trường văn phòng, mình được giao việc, có sếp duyệt, có team hỗ trợ. Còn trong thế giới remote, không ai giao việc cho mình hết mà phải chứng minh được “mình làm được gì, và có thể giúp người khác ra sao”.

Đó là lý do vì sao nhiều bạn đi làm văn phòng có năng lực và hồ sơ đẹp, nhưng vẫn loay hoay cả tháng không tìm được job remote.

Một số lưu ý như thế này:

1. Kỳ vọng bao lâu thì tìm được job remote?

Người mới làm remote trung bình mất 2 – 3 tháng để có job đầu tiên. Nếu đã có kỹ năng rõ ràng (viết, thiết kế, HR, marketing, dạy học, data, v.v.), chỉ cần làm lại hồ sơ và portfolio tốt thì 1 – 2 tháng có thể nhận dự án nhỏ đầu tay. Nhưng nếu xuất phát gần như từ 0, thời gian học và xây nền tảng sẽ kéo dài hơn, thường là 3–6 tháng.

Có bạn trong lớp mình học Canva 2 tháng, nhận được dự án đầu tiên từ Singapore, 80 USD. Có bạn HR viết lại policy mẫu, đăng lên LinkedIn, sau 3 tháng được công ty châu Âu mời làm remote part-time. Có bạn content viết blog cá nhân bằng tiếng Anh suốt 2 tháng, đến bài thứ 10 mới có agency mời hợp tác.

Nói chung là cần đều tay, nhanh chậm tuỳ theo từng công việc.

2. Lập kế hoạch như thế nào?

Thay vì cảm thấy nản sau 2 tuần, 1 tháng mà không có job, hãy lập kế hoạch kiểu như này:

– Tháng 1: hoàn thiện hồ sơ, học kỹ 1 kỹ năng.

– Tháng 2: có portfolio, nộp 10-20 proposal thật.

– Tháng 3: có khách đầu tiên

Remote work là đường dài, không phải cuộc thi nước rút.

Khách hàng hoặc nhà tuyển dụng remote họ không tìm “ứng viên nhanh”, mà tìm “người đáng tin”.

Mình nhận được những câu hỏi về cách tìm việc làm remote (làm việc từ xa, làm việc ở nhà, freelance theo dự án) từ sinh viên, mẹ bỉm, đến dân văn phòng muốn đổi nhịp sống. Mình gom lại đây một số hướng dẫn:

1. Tìm job ở đâu?

– Các website quốc tế: LinkedIn Jobs, RemoteOK, WeWorkRemotely, Indeed (lọc từ khóa “remote”).

– Nền tảng trung gian: Upwork, Freelancer.com, Fiverr hoặc TopCV.vn đôi khi cũng có job hybrid.

– Nhóm Facebook Khu phố Freelancer, HỖ TRỢ NGHỀ NGHIỆP MẸ BỈM SAU SINH

2. Ngành nào hay tuyển remote?

– Marketing, content, design, video editing.

– HR, customer support, virtual assistant.

– IT, data, product, tech support.

– Giáo dục và đào tạo online.

3. Tips cho người mới làm remote:

– Tiếng Anh: không cần quá giỏi, nhưng phải đủ để đọc hiểu hướng dẫn, email, hợp đồng.

– Portfolio: hãy tạo 1-2 dự án nhỏ (thật hoặc giả lập) để chứng minh kỹ năng.

– Công cụ làm việc: thành thạo Google Workspace, Notion, Zoom, Slack, Trello.

– Thói quen & kỷ luật: remote nghĩa là tự quản lý giờ giấc, giao tiếp rõ ràng, báo cáo đúng hạn.

– Tài chính & hợp đồng: học cách nhận tiền qua Wise/Payoneer, lưu trữ hợp đồng, đóng thuế freelance.

Để sống được với nghề remote full-time thì cũng giống như đi làm văn phòng, cần một thời gian dài để build kinh nghiệm và hồ sơ. Vậy nên các bạn sinh viên hay người đi làm muốn chuyển cũng nên kiên nhẫn từ từ, làm một vài dự án trước, rồi chuyển dịch qua.

– HR Operations / Policy Builder: thiết lập quy trình, handbook, chính sách nhân sự cho startup.

– C&B Specialist / Payroll Consultant: quản lý lương, bảo hiểm, thuế cho nhân viên toàn cầu qua nền tảng như Deel, Remote, Papaya.

– Recruiter / Talent Sourcer: tìm ứng viên qua LinkedIn, job board, hoặc chạy chiến dịch tuyển dụng online.

– Learning & Development / Culture Projects: xây dựng chương trình đào tạo, survey nội bộ, khung năng lực.

Để mở rộng cơ hội, nên học thêm:

– Công cụ quản lý nhân sự toàn cầu: Deel, Remote, Papaya, Workday, BambooHR.

– Kĩ năng công nghệ: Excel nâng cao, Google Workspace, Notion, AI tools cho HR (ChatGPT, Canva, Airtable, Zapier).

– Kĩ năng viết chuyên nghiệp: viết handbook, policy, nội dung truyền thông nội bộ.

– Kĩ năng tiếng Anh chuyên ngành HR: đặc biệt là từ vựng về compliance, payroll, benefits.

Khi tìm việc, có thể dùng từ khóa như:

– “Remote HR Assistant”, “HR Operations remote”, “HR Policy writer”, “Payroll Consultant remote”, “Global HR Coordinator”, “Recruiter freelance”, “Talent Sourcer remote”.

Đầu tiên là phải có tiếng Anh. Job remote tốt hầu như đều cần tiếng Anh ở mức đọc hiểu hoặc giao tiếp cơ bản.

Với những bạn bắt đầu từ số 0, có thể cân nhắc học:

– Hỗ trợ vận hành (Virtual Assistant): dùng Notion, Google Workspace, Canva, nhập liệu, sắp lịch.

– Viết nội dung (Content/Copywriting): học viết bài, caption, mô tả sản phẩm bằng tiếng Anh (AI hỗ trợ rất tốt).

– Thiết kế cơ bản: làm poster, video ngắn bằng Canva, CapCut, Figma.

– Customer Support: hỗ trợ khách hàng, làm việc ca linh hoạt, giao tiếp cơ bản tiếng Anh.

Các mảng tuyển remote nhiều: marketing (viết, thiết kế, chạy ads), admin (data entry, VA), tech (dev, tester, UX/UI), giáo dục (tutor, tạo nội dung học online).

Honc kỹ 1 thứ, có 1-2 dự án nhỏ để đưa vào CV hoặc portfolio là đã khác biệt hơn 80% người khác rồi.

Bài viết này hợp với các anh chị em đã có sẵn một chuyên môn nào đó (ví dụ chuyên môn chăm sóc khách hàng, chuyên môn trợ lý, chuyên môn giáo dục, chuyên môn kế toán…), muốn hiểu thêm về các cách làm thêm tự do ngoài công việc ở công ty để (1) tăng thu nhập, (2) mở rộng cơ hội nghề nghiệp.

Với một người có chuyên môn như liệt kê ở trên, có các cách như sau để phát triển thêm cũng như kiếm thêm tiền:

1. Dùng chuyên môn của mình để tư vấn 1-1.

– Có một nhóm các em học sinh/sinh viên (thường là trường quốc tế) hoặc những người đi làm muốn đổi nghề – những người này có điều kiện muốn học 1-1 từ những chuyên gia trong lĩnh vực đang quan tâm.

– Việc tư vấn 1-1 này có thể thuần về chuyên môn của người được tư vấn (ví dụ mình đang làm việc với một người chuyên tư vấn mình về thuế), hoặc kết hợp tư vấn hướng nghiệp/coach nếu anh/chị có thêm bằng cấp mảng này.

– Thu nhập mảng này thường tính theo giờ, một giờ có thể vài trăm ngàn, hoặc thậm chí vài triệu, cá biệt có người thu tới vài chục triệu.

2. Dùng chuyên môn của mình để đi dạy.

– Có nhiều cách để dạy: dạy trong trường đại học (dạng diễn giả một buổi, hoặc giảng viên thỉnh giảng – cần bằng thạc sĩ), dạy trong các trung tâm đào tạo chuyên môn, tự mở lớp để dạy. Dạy trực tiếp, dạy trực tuyến.

3. Dùng chuyên môn của mình xây thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội.

– Viết hay, hoặc biết làm video hay (hoặc có tiền để thuê người làm hai việc này cho mình) + kết hợp với chuyên môn vững ở lĩnh vực mình đang làm là hoàn toàn có thể xây dựng một thương hiệu cá nhân bền vững trên mạng xã hội.

– Để có 1 triệu người theo dõi thì khó, nhưng để có 100, 1000, 10K thì không quá khó (ở đây đang nói về người theo dõi thực chất, không nói về người theo dõi ảo).

– Khi có người theo dõi, chúng ta có thể bán quảng cáo.

4. Dùng chuyên môn của mình nhận thêm công việc remote.

– Có rất nhiều công việc remote của các đơn vị quốc tế liên quan đến chuyên môn mà không phải là IT, viết lách hoặc design.

– Ví dụ job remote về Business Development (rất nhiều), job chăm sóc khách hàng, job ngoại ngữ, job tư vấn pháp lý, job kế toán…

– Để đi mảng này, nên đầu tư thêm về tiếng Anh, năng lực làm việc từ xa.

5. Dùng chuyên môn của mình viết sách.

– Viết sách nếu làm việc với nhà xuất bản có thể đem lại doanh thu 30-40 triệu/cuốn. Không nhiều cũng không ít. Nếu tự đầu tư tiền để in ấn tự bán thì doanh thu tốt hơn.

– Thật ra việc biến mình thành tác giả sách có thể đem lại nhiều cơ hội sau đó, như việc được đi chia sẻ, tăng thương hiệu cá nhân.

Mình muốn bản thân và vợ con nếu chẳng may ốm đau bệnh tật được nằm viện quốc tế, phòng đơn, nên mình luôn trích một khoản tiền thu nhập freelancer ra để mua bảo hiểm tư nhân bao gồm thẻ sức khoẻ & bảo hiểm nhân thọ.

Làm freelancer có một đặc điểm rõ ràng: không ai lo cho mình ngoài chính mình. Người đi làm công ty, hàng tháng doanh nghiệp đã trích tiền mua bảo hiểm sức khoẻ hoặc ít nhất là đóng BHYT. Còn freelancer, nếu không chủ động, mọi rủi ro ốm đau đều sẽ đổ thẳng vào túi tiền, ảnh hưởng trực tiếp đến công việc và thu nhập.

Như bài trước mình đã viết, bảo hiểm y tế nhà nước chắc chắn cần có, nhưng bảo hiểm tư nhân sẽ giúp mình tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế tốt hơn. (Xin nhắc lại: dịch vụ chăm sóc, không nói về chuyên môn bác sĩ). Ví dụ con mình bị bệnh, vào Bệnh viện quốc tế cả tiền giường tiền thuốc một ngày hết 5 triệu, bảo hiểm trả 4 triệu, mình chỉ còn tốn 1 triệu.

1/ Khi nào nên mua bảo hiểm tư nhân?

– Chi phí: Mình thấy thẻ sức khoẻ khoảng ~5 triệu/người lớn và ~10 triệu/em bé là đủ để cover viện phí cơ bản cho bệnh viện quốc tế tầm trung ở Hà Nội và Sài Gòn. Tức là nếu mình độc thân mỗi tháng để ra được 500K, hoặc như bây giờ mình có gia đình, mỗi tháng mình dư được 2 triệu, mình sẽ mua bảo hiểm tư nhân.

– Nhu cầu: như mình đã chia sẻ ở trên, nếu có nhu cầu mỗi lần bệnh đi khám bệnh viện tư/quốc tế, nếu chẳng may lưu viện được ở phòng đơn, phòng đôi, cơ sở vật chất sạch đẹp, không phải chen chúc nhiều người, thì nên mua bảo hiểm tư nhân.

2/ Thế nếu mua bảo hiểm tư nhân đóng tiền hơn 10 triệu rồi cả năm không dùng đến thì sao? Phí tiền à?

– Lúc mình chia sẻ về chủ đề này cho các em học viên trong lớp học freelance thì có một số bạn mang chủ đề này ra thảo luận. Ví dụ mua bảo hiểm cả nhà 20 triệu/năm rồi năm đó không dùng đến lần nào thì có phí không? Tất nhiên là KHÔNGGGG! Nếu mua thẻ bảo hiểm sức khoẻ mà không dùng tới lần nào tức là năm qua sức khoẻ cả nhà vô cùng ổn, không ai phải đi viện, không ai bị làm sao cả, trộm vía trộm vía!

– Tuy nhiên thú thực là trường hợp trên sẽ gặp ở người lớn/ người trẻ nhiều hơn. Lúc mới ra trường 22 tuổi mình đã mua bảo hiểm, nhưng chẳng mấy khi xài (vì khoẻ). Giờ trên 30 thì cũng bắt đầu bệnh này bệnh kia.

– Nhà có trẻ con như nhà mình thì cực cực kì khuyến nghị nên mua nhé, bố mẹ có thể không cần nhưng con thì nên có, trẻ con chẳng biết đường nào mà lần.

Làm tự do nghĩa là thu nhập bấp bênh, tháng có tháng không. Chính vì thế, một khoản viện phí bất ngờ có thể kéo cả dòng tiền xuống đáy. Thẻ sức khoẻ giúp mình biến một rủi ro lớn thành một khoản nhỏ dễ kiểm soát. Thay vì “cháy túi” đột ngột, mình chỉ coi nó như chi phí thường kỳ.

Một lần ốm đau có thể bằng công sức làm việc cả tháng, thậm chí hơn. Nếu không có thẻ, lúc đó mình vừa lo bệnh, vừa lo tiền, vừa gánh thêm áp lực phải chạy job để trả viện phí. Với mình, đó không chỉ là câu chuyện sức khoẻ mà còn là sự bền vững của nghề.

Khi đi làm công ty, thường phòng nhân sự sẽ lo thuế. Nhưng làm freelance, nhận tiền từ nhiều nguồn khác nhau thì chính mình phải tự tổng hợp và quyết toán. Nếu không nắm cách tính, dễ bị nộp thừa, thiếu hoặc bỏ sót quyền lợi. Bản thân mình từng tù mù mà bị phạt nộp thuế trễ, nên chia sẻ lại để các bạn đang làm tự do hiểu thêm.

1. Thuế TNCN tính như thế nào?

– Thuế ở Việt Nam áp dụng biểu lũy tiến từng phần (từ 5% đến 35%). Chắc sắp có điều chỉnh.

– Chỉ phần thu nhập vượt ngưỡng mới chịu mức thuế cao hơn, không phải toàn bộ.

– Trước khi tính thuế, được giảm trừ: 11 triệu/tháng cho bản thân, 4,4 triệu/tháng cho mỗi người phụ thuộc (con nhỏ, bố mẹ già không thu nhập…).

2. Ví dụ thực tế từ mình

Ví dụ mình làm freelancer, trong 1 năm có 3 nguồn thu nhập:

– Upwork: 8 triệu/tháng × 12 = 96 triệu.

– Hợp đồng dịch vụ trong nước: 12 triệu/tháng × 12 = 144 triệu.

– Viết bài cho agency: 5 triệu/tháng × 12 = 60 triệu.

– Tổng thu nhập = 300 triệu/năm.

Bước 1: Giảm trừ

– Bản thân: 11 triệu × 12 = 132 triệu.

– 1 con nhỏ (người phụ thuộc): 4,4 triệu × 12 = 52,8 triệu.

– Tổng giảm trừ = 184,8 triệu.

Bước 2: Thu nhập tính thuế

300 – 184,8 = 115,2 triệu/năm.

Bước 3: Tính thuế theo biểu lũy tiến (bảng dưới)

– 60 triệu đầu tiên × 5% = 3 triệu.

– 55,2 triệu tiếp theo × 10% = 5,52 triệu.

– Tổng thuế phải nộp = 8,52 triệu/năm (~710.000đ/tháng).

3. Nếu bên thuê đã khấu trừ 10% hay chưa khấu trừ thì sao?

– Với hợp đồng dịch vụ trên 2 triệu, nhiều công ty trong nước sẽ tự khấu trừ 10% tại nguồn trước khi trả tiền. Đây không phải là số thuế cuối cùng, mà chỉ là tạm khấu trừ. Cuối năm bạn vẫn phải quyết toán, nếu nộp thừa sẽ được hoàn lại.

– Nếu bên thuê không khấu trừ, bạn cần tự tổng hợp và kê khai toàn bộ thu nhập đó khi quyết toán.

4. Bài học mình tự rút ra

– Luôn cộng tất cả nguồn thu nhập trong năm, không phân biệt trong nước hay nước ngoài.

– Đăng ký người phụ thuộc hợp pháp để giảm thuế.

– Giữ hợp đồng, invoice, chứng từ khấu trừ 10% để dễ dàng quyết toán và xin hoàn thuế.

– Thu nhập càng cao, thuế càng tăng, nhưng theo lũy tiến nên không quá “nặng nề” như nhiều người nghĩ.

Nói chung là làm freelance thì tự lo thuế là bắt buộc. Nhưng hiểu cách tính, giữ chứng từ và biết quyền lợi của mình thì số tiền thuế sẽ minh bạch, thậm chí có thể được hoàn lại nếu nộp thừa.

Dù làm cho công ty hay tự làm, đóng thuế là nghĩa vụ của mỗi công dân. Thường đi làm công ty thì có phòng nhân sự hỗ trợ hết phần này, còn làm tự do thì tự mình phải xử lý.

Với hơn 10 năm làm song song cả công ty và tự do, luôn nhận trên 2 nguồn thu nhập trở lên (năm 2024 mình có 17 nguồn thu nhập), mình chia sẻ 10 kinh nghiệm về thuế cho người làm tự do, hoặc có ý định làm tự do.

1. Tải ngay ứng dụng eTax vào đăng nhập bằng mã số thuế (bây giờ chính là số CCCD) để xem mình đang nợ hay thừa thuế. Nợ thì đóng liền để tránh vấn đề về sau, thừa thì làm thủ tục xin lại (hơi lằng nhằng một tí).

2. Một hợp đồng freelance bất kì trên 2 triệu thì đối tác có trách nhiệm khấu trừ 10% thuế TNCN trước khi trả tiền. Tip: sau khi được thanh toán, nên xin luôn “Giấy khấu trừ thuế TNCN” từ đối tác, năm sau quyết toán.

3. Cách tính thuế: thu nhập cả năm trừ đi giảm trừ (11 triệu/tháng cho bản thân + 4,4 triệu/người phụ thuộc/tháng) => phần còn lại áp dụng biểu thuế lũy tiến 5% => 35%. Có thể có thay đổi trong thời gian tới.

4. Cách giảm thuế bằng người phụ thuộc: nếu có con nhỏ, bố mẹ già không có thu nhập… thì đăng ký là người phụ thuộc. Mỗi người phụ thuộc sẽ được giảm thêm 4,4 triệu/tháng, giúp hạ thu nhập tính thuế và giảm số thuế phải nộp.

5. Thời gian tháng 04 hàng năm là thời gian quyết toán thuế. Đánh dấu thời gian này trên lịch để không quên.

6. Tập thói quen lưu giữ lại mọi hợp đồng, hoá đơn, chứng từ khi làm dự án để khi quyết toán thuế không mất thời gian.

7. Thuế tính theo năm, không theo tháng lẻ. Có tháng kiếm 5 triệu, có tháng 30 triệu thì cuối năm cộng lại, trừ giảm trừ gia cảnh rồi mới tính thuế.

8. Tách riêng tài khoản ngân hàng cho công việc. Thu nhập freelance nên đi vào 1 tài khoản riêng, dễ theo dõi dòng tiền, cuối năm tính thuế cũng nhẹ đầu.

9. Ghi chép đơn giản hằng tháng. Không cần phần mềm phức tạp, chỉ cần file Excel note: hợp đồng nào, thu nhập bao nhiêu, bị trừ thuế bao nhiêu.

10. Đóng thuế giúp hồ sơ tài chính của bạn đẹp hơn: sau này vay vốn, mở thẻ tín dụng, mua nhà… đều thuận lợi hơn. Thu nhập càng minh bạch thì càng dễ nâng cấp sự nghiệp.

Là một người đã làm freelance kết hợp làm văn phòng hơn 10 năm nay, mình chia sẻ vài chuyện liên quan đến bảo hiểm để các bạn tính con đường chuyển sang làm tự do có thêm kinh nghiệm.

1. Bảo hiểm thất nghiệp. Sau khi nghỉ công ty cũ thì trong vòng 3 tháng hãy đi lấy bảo hiểm thất nghiệp. Nếu công ty bạn mới nghỉ đóng đủ thì khoản bảo hiểm thất nghiệp cũng được kha khá, đủ ăn vài tháng.

2. Bảo hiểm xã hội. Không đi làm công ty nữa thì freelancer có thể tự đóng BHXH tự nguyện. BHXH tự nguyện thì có Hưu trí (đóng đủ 15 năm trở lên sẽ có lương hưu khi về già), Tử tuất, Thai sản. Không có quyền lợi ốm đau, tai nạn lao động, thất nghiệp như người đi làm công ty. Cách đóng: tự chọn mức thu nhập làm căn cứ (từ tối thiểu vùng đến tối đa = 20 lần lương cơ sở), đóng 22% mức đó.

3. Bảo hiểm y tế. Freelancer có thể tham gia BHYT hộ gia đình. Khi đi khám chữa bệnh đúng tuyến: được chi trả 80% chi phí, một số đối tượng đặc biệt được 95% hoặc 100%. Phí đóng BHYT hộ gia đình khá rẻ (hơn triệu/năm).

4. Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Freelancer không được tham gia BHTN. Chỉ người có hợp đồng lao động chính thức từ 1 tháng trở lên mới bắt buộc đóng BHTN. Do đó freelancer không có trợ cấp thất nghiệp khi nghỉ việc, cũng không có hỗ trợ học nghề từ BHTN.

5. Bảo hiểm tai nạn, sức khỏe thương mại (tự nguyện mua thêm). Freelancer có thể chủ động mua gói bảo hiểm sức khỏe hoặc tai nạn thương mại của các công ty bảo hiểm (Bảo Việt, Manulife, AIA, Prudential…). Đây không phải bảo hiểm bắt buộc của Nhà nước, nhưng có nhiều quyền lợi bổ sung (nằm viện, phẫu thuật, tai nạn, thai sản…). Chi phí cao hơn BHYT, nhưng linh hoạt hơn.

Nói chung là lưu ý cho freelancer

– Ít nhất phải có BHYT để bảo vệ tài chính trước rủi ro bệnh tật.

– Nếu có điều kiện, tham gia thêm BHXH tự nguyện để lo hưu trí về già.

– BHTN thì freelancer không có lựa chọn.

– Có thể cân nhắc thêm bảo hiểm sức khỏe thương mại nếu muốn nhiều quyền lợi hơn.

Ngày mới đi làm freelance, mình nghĩ chỉ cần làm cho xong là được. Nhưng càng làm lâu mới thấy, khách hàng quay lại hay giới thiệu thêm cho mình không phải vì giá rẻ, mà vì sự uy tín.

Uy tín trong freelance đến từ những điều rất nhỏ:

– Trả lời tin nhắn đúng hẹn, đừng để khách chờ quá lâu.

– Nếu có trễ deadline, báo trước ít nhất 1 – 2 ngày, đừng để đến sát giờ mới xin khất.

– Giao đúng như cam kết: ví dụ nhận 5 bài thì đủ 5, đừng “quên mất một cái”.

– Sau mỗi job, nhắn lại lời cảm ơn và hỏi xem khách có góp ý gì.

Những việc này nghe đơn giản, nhưng chính nó mới giúp bạn khác biệt với hàng trăm freelancer ngoài kia. Nhiều khách của mình vẫn hợp tác tới giờ, không phải vì mình giỏi hơn ai, mà vì họ thấy an tâm khi làm việc cùng.

Lúc mới bắt đầu sự nghiệp remote, mình cũng từng ngồi canh job trên group. Thấy ai đăng tuyển là lao vào comment hoặc inbox ngay. Nhưng hầu hết những job đó cạnh tranh rất khốc liệt, có khi hàng chục người cùng ứng tuyển. Nhiều lần mình cũng bị ép giá vì “có bạn khác nhận rẻ hơn”. Lúc đó mới thấy, nếu cứ chờ người ta đăng thì mình luôn ở thế bị động.

Sau này mình đổi cách. Thay vì đợi mình tự lập danh sách mấy chục doanh nghiệp nhỏ mà mình quan tâm: quán cà phê, trung tâm ngoại ngữ, shop mỹ phẩm online… Rồi mình nghiên cứu nhanh xem họ có điểm gì cần cải thiện: fanpage bỏ bê, nội dung sơ sài, website nhiều lỗi. Từ đó, mịn viết một tin nhắn ngắn gọn, giới thiệu mình, chỉ ra vấn đề, và đưa ra cách giải quyết cụ thể. Ví dụ: “Em thấy fanpage của anh/chị khá ít nội dung hữu ích, em có thể viết thử 3 bài trong tuần này với chi phí 2 triệu để anh/chị trải nghiệm chất lượng.”

Ban đầu, đi “offer” như vậy hơi ngại, vì cứ nghĩ mình đi bán mình. Nhưng kết quả lại khác hẳn: khách dễ phản hồi hơn, ít mặc cả, và quan trọng nhất là họ thấy mình hiểu vấn đề của họ. Nhiều khách hàng lâu dài của mình sau này cũng đến từ những tin nhắn chủ động như vậy.

Nói thật với các bạn mới: làm freelance thì đừng chỉ ngồi chờ job trên group. Chủ động tìm và gõ cửa trước nhiều khi sẽ mở ra cơ hội lớn hơn rất nhiều. Đừng sợ bị từ chối, vì một tin nhắn gửi đi là một hạt giống. Gieo nhiều thì kiểu gì cũng có ngày gặt.

Người mới vào nghề dễ nôn nóng nhận job nên thường “dính bẫy”. Đây là 3 kiểu rủi ro phổ biến ở thị trường Việt Nam mà bạn cần tránh:

1/ Job mờ mịt thông tin khách

– Chỉ có nick Facebook, Zalo ảo, không tên công ty, không số điện thoại rõ ràng.

– Hay nói “chị đang cần gấp”, “anh có dự án cho em làm thử trước”, nhưng không gửi hợp đồng hay thỏa thuận.

=> Giải pháp: luôn yêu cầu ít nhất một kênh liên hệ chính thống (email công ty, số điện thoại thật).

2/ Job “thanh toán sau”

– Hứa hẹn: “Xong hết dự án sẽ trả một lần”, “Công ty chị uy tín lắm, em cứ làm đi”.

– Một số trường hợp yêu cầu bạn tự bỏ tiền ứng trước (in ấn, chạy quảng cáo, mua phần mềm), rồi… mất hút.

=> Giải pháp: thỏa thuận rõ tiến độ thanh toán. Với job đầu tiên nên yêu cầu cọc ít nhất 30%, phần còn lại chia theo mốc.

3/ Job giá rẻ bất thường

– Trả rẻ hơn thị trường 50-70%, nhưng đòi hỏi khối lượng lớn. Ví dụ: viết 10 bài 1.000 từ chỉ trả 500k.

– Một số còn kêu “làm free thử 1-2 job, nếu đạt sẽ trả tiền dài hạn”. Kết quả: xài free rồi chặn luôn.

=> Giải pháp: so sánh mặt bằng trong cộng đồng, nếu giá quá phi lý thì bỏ qua.

Nguyên tắc sống còn:

– Job tốt luôn có brief rõ ràng, mốc thanh toán minh bạch, người liên hệ thật.

– Job càng gấp gáp, càng mập mờ => càng dễ là rủi ro.

Mất một job xấu thì bạn chỉ mất cơ hội, nhưng nhận job xấu thì có thể mất tiền, mất thời gian và mất uy tín.

Khi mới vào nghề, nhiều bạn chọn tính theo giờ vì dễ. Nhưng thực tế, đa số khách hàng lại muốn biết “tổng chi phí là bao nhiêu”. Nếu chỉ nói “100k/giờ, ước tính 20 giờ” thì khách hay lăn tăn: “Nếu kéo dài thì sao?” => dễ dẫn đến tranh cãi.

Cách xử lý:

– Ước lượng số giờ thật sự cần để hoàn thành công việc. Ví dụ: viết 3 bài blog, bạn nghĩ cần 15 giờ.

– Nhân với hour rate tối thiểu (vd: 120k/h). Kết quả: 15 x 120k = 1,8 triệu.

– Cộng thêm 10-20% cho phát sinh (khách hay sửa bài, chỉnh nhiều lần…). Vậy ra khoảng 2-2,2 triệu.

– Chốt thành con số tròn gọn gàng (vd: “Gói này 2 triệu cho 3 bài, bao gồm tối đa 2 lần chỉnh sửa”).

Như vậy, khách sẽ dễ hình dung chi phí, còn bạn thì vừa đảm bảo công sức vừa tránh bị kéo dài vô tận. Nguyên tắc cho newbie: đừng ngại đưa ra con số trọn gói, miễn bạn tính kỹ và mô tả rõ phạm vi công việc (bao gồm/không bao gồm gì). Đây là bước quan trọng để bạn chuyên nghiệp ngay từ đầu.

Nhiều bạn mới đi freelance hay bối rối: “Em chưa có kinh nghiệm, vậy tính tiền sao cho hợp lý?” Cách đơn giản là bắt đầu từ chi phí sinh hoạt cơ bản và mục tiêu thu nhập:

1. Tính nhu cầu hàng tháng:

Ví dụ bạn cần 10 triệu/tháng để trang trải cuộc sống.

2. Ước lượng số giờ làm việc thực tế:

Freelancer không bao giờ làm billable 8h/ngày. Với người mới, trung bình 80–100 giờ/tháng là khả thi.

3. Chia thu nhập cho giờ làm:

10 triệu : 100 giờ = 100k/giờ. Đây là mức tối thiểu bạn cần.

4. Cộng thêm biên độ:

Thêm 20-30% để phòng rủi ro, vậy rate khoảng 120-150k/giờ là hợp lý.

5. Điều chỉnh theo thị trường & kỹ năng:

So sánh với mặt bằng freelancer khác trong nhóm ngành (content, design, dịch thuật…) rồi cân chỉnh.

Nhớ: đừng đưa ra mức thấp quá chỉ vì mình mới. Rate thấp kéo dài sẽ khó nâng lên, mà khách hàng cũng ít khi đánh giá cao.

Khi mình chia sẻ công việc freelance/remote, làm tại nhà, có nhiều bạn ứng tuyển thành công nhận offer, nhưng lại có những bạn ứng tuyển mãi không được phản hồi. Có nhiều lý do khiến các bạn ứng tuyển làm tự do chưa thành công, trong đó lý do lớn nhất là thiếu những gì nhà tuyển dụng cần.

Để tăng cơ hội tìm được các công việc tại nhà, đây là những việc bạn nên làm:

1/ Chuẩn bị Portfolio

Làm tự do (freelance) khác hẳn làm công sở ở chỗ: nhà tuyển dụng/khách hàng tiềm năng không quan tâm bạn từng làm bao nhiêu năm, ở công ty nào, mà họ cần thấy ngay sản phẩm thực tế bạn đã làm. Vì vậy, một bộ Portfolio là bắt buộc.

Hình thức có thể rất linh hoạt:

– Đơn giản nhất: một file PDF gọn gàng.

– Chuyên nghiệp hơn: làm trên Canva với thiết kế đẹp.

– Cao cấp nhất: một website cá nhân có domain riêng, vừa giới thiệu bản thân, vừa trưng bày sản phẩm, testimonial từ khách hàng.

Một số gợi ý template portfolio theo ngành nghề

– Thiết kế đồ họa / UI-UX: dùng layout dạng gallery, mỗi trang một sản phẩm (mockup, app screen, poster), kèm mô tả ngắn bối cảnh – vai trò – kết quả.

– Content Writer / Copywriter: chọn 5–7 bài tiêu biểu (bài báo, bài blog, post quảng cáo), trình bày screenshot + link gốc, thêm phần giải thích mục tiêu nội dung và hiệu quả (lượt đọc, lượt chia sẻ).

– Marketing / Truyền thông: trình bày theo case study (mục tiêu → giải pháp → sản phẩm → kết quả), kèm hình ảnh chiến dịch hoặc KPI đạt được.

– Photographer / Videographer: trình bày như album, kèm link video (YouTube, Vimeo), có thể chia theo thể loại: sự kiện, sản phẩm, chân dung…

– Trainer / Coach: đưa syllabus khóa học, hình ảnh lớp học, phản hồi học viên, số liệu về số người tham gia, kết quả học tập.

– Freelance dịch thuật / biên tập: cho ví dụ bản dịch (song ngữ), highlight những dự án đặc biệt, kèm tên khách hàng/đơn vị (nếu được phép).

Một portfolio ghi điểm với NTD cần có:

– Giới thiệu bản thân ngắn gọn: bạn là ai, chuyên gì, giá trị bạn mang lại.

– Sản phẩm chọn lọc: 5–10 sản phẩm tốt nhất thay vì đưa hết.

– Mô tả ngắn gọn bối cảnh – vai trò – kết quả cho mỗi sản phẩm (để NTD hiểu bạn làm gì chứ không chỉ “show đẹp”).

– Testimonial / Feedback khách hàng: tạo độ tin cậy.

– Thông tin liên hệ rõ ràng: email, LinkedIn, website, số điện thoại.

2/ Biết dùng công cụ AI

Khi công ty chọn freelancer, tức là họ muốn tối ưu chi phí, tìm một người có thể làm được việc của nhiều người. Để đáp ứng kỳ vọng này, biết sử dụng công cụ AI là một lợi thế lớn. AI giúp bạn viết content nhanh hơn, phân tích dữ liệu, làm trợ lý ảo, thiết kế slide, xử lý hình ảnh/video, hỗ trợ bán hàng…

Điểm mấu chốt: không chỉ biết dùng AI, mà phải biết thể hiện kỹ năng AI đó trong hồ sơ và portfolio.

Cách thể hiện trong CV

– Phần kỹ năng (Skills): Viết rõ công cụ: “AI Content Creation (ChatGPT, Notion AI)”, “AI Graphic Tools (Canva AI, MidJourney)”, “AI Productivity (Perplexity, Claude, Otter.ai)”

– Phần kinh nghiệm / mô tả công việc: Thay vì chỉ ghi “Viết content”, hãy ghi:

“Tạo 50+ bài content/tháng cho fanpage, ứng dụng ChatGPT và Canva AI để rút ngắn 40% thời gian sản xuất.”

“Ứng dụng AI vào nghiên cứu từ khóa và phân tích đối thủ, giúp tăng 30% organic reach cho chiến dịch X.”

3/ Chuẩn bị tiếng Anh: Thực tế là các jobs freelance tiếng Anh nhiều và đãi ngộ tốt hơn tiếng Việt, nên việc cải thiện kỹ năng tiếng Anh, đặc biệt là tiếng Anh giao tiếp sẽ giúp bạn tìm được việc lương cao hơn. Ngày xưa mình học nói tiếng Anh nhanh nhất là qua kỹ thuật Shadowing, tức là nói nhại lại câu tiếng Anh trong những tình huống hàng ngày.

4/ Xây dựng mạng lưới quan hệ: Tham gia vào nhiều nhóm công việc freelance nhất có thể; tút tát lại các trang mạng xã hội của mình, kết bạn với các anh chị đang làm công ty, đặc biệt là mảng start-up và tự gửi hồ sơ ứng tuyển thay vì đợi họ đăng tuyển.

Trong bài trước mình chia sẻ sự khác biệt giữa làm văn phòng và freelance/remote. Nhiều bạn đọc xong inbox hỏi thêm: “Vậy thì làm sao để hạn chế tổn thương về tâm lý và tài chính khi theo hai con đường này?”. Đây là vài gợi ý mình rút ra từ trải nghiệm và quan sát.

Hạn chế tổn thương khi làm văn phòng

Làm văn phòng cho bạn sự ổn định, nhưng tổn thương lớn nhất thường đến từ hai thứ: office politics và cảm giác bị mắc kẹt.

– Để hạn chế, bạn cần học kỹ năng “làm việc chuyên nghiệp nhưng không dính drama”: biết lắng nghe, biết tránh các cuộc trò chuyện thị phi, tập trung vào công việc chính và xây dựng mối quan hệ đủ tốt nhưng không quá sâu để bị lôi kéo.

– Về tâm lý, hãy đặt ranh giới giữa “công việc” và “con người bạn”. Nghĩa là nếu có ai phê bình, đừng xem đó là phê bình giá trị cá nhân, mà là góp ý cho một sản phẩm hay cách làm cụ thể.

– Về tài chính, ngoài lương cố định, bạn nên có quỹ tiết kiệm hoặc đầu tư nho nhỏ. Đừng phụ thuộc 100% vào công ty, vì “ổn định” đôi khi cũng có thể mất đi khi công ty cắt giảm.

Hạn chế tổn thương khi làm freelance/remote

Freelance cho bạn sự tự do, nhưng “tổn thương” dễ gặp nhất là: mất cân bằng tâm lý vì cô đơn và tài chính bấp bênh.

– Để hạn chế cô đơn, bạn nên tham gia cộng đồng nghề nghiệp, nhóm chia sẻ cùng ngành. Có thể làm freelance nhưng vẫn cần “đồng nghiệp ảo” để học hỏi và động viên nhau.

– Về tâm lý, hãy xây dựng nhịp sống rõ ràng: có giờ làm việc, giờ nghỉ ngơi, không để công việc chiếm toàn bộ cuộc sống.

– Về tài chính, nguyên tắc quan trọng là quản lý dòng tiền: luôn để dành ít nhất 3–6 tháng chi phí sinh hoạt làm “quỹ an toàn”, học cách thương lượng giá để không bị ép giá, và có thêm một nguồn thu phụ (dạy thêm, affiliate, bán sản phẩm số…).

Dù là văn phòng hay freelance thì “tổn thương” không thể tránh hoàn toàn. Nhưng nếu chuẩn bị trước cả về kỹ năng, tài chính và tâm lý thì những tổn thương đó chỉ là “vết xước” chứ không phải “cú ngã”.

Mình viết những dòng này khi thấy những người bạn làm công sở chia sẻ story, status về áp lực trong công việc. Cả những người làm kinh doanh riêng thì đang đau đầu với đủ thứ từ thuế má đến vật giá leo thang. Cộng đồng những người làm freelance thì trông bên ngoài có vẻ ổn, nhưng thật ra rất “đói job”, một job ngon có khi cả trăm ứng viên cùng ứng tuyển.

Mình chia sẻ ba góc nhìn từ ba loại nghề trên để mọi người hiểu rằng không có công việc nào là “sướng”. Công việc nào cũng đòi hỏi sự cố gắng, đánh đổi, nỗ lực mỗi ngày để đạt được kết quả như mong đợi.

Mình hay đùa nhưng nói thật với bạn bè đang làm công sở rằng: “Thôi thà vất vả stress tí ở chỗ đang làm mà còn có tiền, còn hơn ra ngoài tự do mà chẳng có đồng nào”. Nghe thì thẳng thắn, xôi thịt, nhưng thực tế thị trường đang như vậy. Làm văn phòng, mệt thì vẫn có lương nghỉ phép. Làm tự do, nghỉ một ngày là mất nguồn thu nhập. Làm khởi nghiệp, nghỉ nhưng cuối tháng vẫn phải lo trả lương nhân viên.

Chúng ta dễ bị những hào nhoáng bên ngoài đánh lừa. Nhiều người thấy mình làm freelance rồi muốn nghỉ việc để giống vậy. Nhưng hành trình của mình không phải ngày một ngày hai – đó là kết quả của hơn 10 năm tích lũy kỹ năng, mối quan hệ và trải nghiệm. Nếu bạn muốn nghỉ việc để ra làm tự do, mình nghĩ nên tự hỏi ít nhất ba điều này:

1/ Mình đã có kỹ năng nào để làm tự do?

Thị trường freelance không phải ngành nào cũng dồi dào. IT, thiết kế, content thì nhiều, còn các ngành khác như kế toán, logistic, tài chính… cơ hội remote ít hơn hẳn. Những công việc dễ kiếm hơn là trợ lý ảo, chăm sóc khách hàng, cộng tác viên bán hàng… Nếu chưa có kỹ năng phù hợp, ta phải sẵn sàng học thêm và thích nghi.

Ở đây, Holland’s Theory of Career Choice (Holland, 1959) có thể tham khảo: mỗi người phù hợp với nhóm nghề dựa trên tính cách và sở thích (RIASEC). Người thuộc nhóm “Xã hội, Quản lý” có thể thấy an toàn trong công ty, còn nhóm “Nghệ thuật, Nghiên cứu” thường phù hợp với sự tự do và sáng tạo của freelance.

2/ Mình đã chuẩn bị quỹ dự phòng và kế hoạch tài chính hay chưa?

Không ít người nghỉ việc với khoản tiết kiệm ít ỏi, đến tháng thứ ba là muốn quay lại công sở vì hết tiền. Làm tự do cần tính toán đường dài: tài chính dự phòng ít nhất 6 tháng – 1 năm, để còn có thời gian xây dựng khách hàng, thương hiệu cá nhân, học thêm kỹ năng.

Theo Career Decision-Making Model (Harren, 1979), trước khi chọn hướng đi, cần phân tích kỹ ba yếu tố: giá trị nghề nghiệp (mình coi trọng điều gì), kỹ năng hiện có, và bối cảnh thị trường. Nếu chỉ nhìn vào sự “tự do” mà bỏ qua thực tế tài chính, khả năng thất bại sẽ rất cao.

3/ Mình có chịu được sự cô đơn và sự không chắc chắn?

Đi làm công ty, dù áp lực nhưng ít nhất có đồng nghiệp, có guồng quay ổn định. Làm freelance, nhiều ngày chỉ có mình với laptop. Khởi nghiệp, nhiều đêm chỉ mình trằn trọc với bảng excel. Sự cô đơn và bất định là rào cản lớn, và không phải ai cũng chịu được.

Như Super’s Life-Span, Life-Space Theory (Super, 1980) chỉ ra: sự nghiệp là một hành trình theo giai đoạn. Ở tuổi 20, thử nghiệm, mạo hiểm có thể hợp lý. Nhưng ở tuổi 30–40, khi có gia đình và trách nhiệm tài chính, một công việc ổn định lại phù hợp hơn. Không có lựa chọn nào đúng tuyệt đối, mà là đúng với giai đoạn sống của mình.

Nói chung là:

Chọn vất vả ở công ty hay tự do khi nghỉ việc, thật ra không có đáp án đúng – sai. Quan trọng là mình hiểu rõ bản thân, hiểu thị trường và biết mình sẵn sàng đánh đổi điều gì. Đừng để sự hào nhoáng bên ngoài làm mờ mắt, vì con đường nào cũng có mồ hôi, nước mắt và cả niềm vui. Khi nhìn sự nghiệp như một hành trình dài, ta sẽ thấy mỗi lựa chọn, dù ở công ty hay tự do, đều có giá trị nếu mình đi bằng sự tỉnh táo và bền bỉ.

Mình kể một lát cắt nhỏ trong đời sống freelance, góc nhìn của một ông bố U30, có gia đình và con nhỏ chưa tới 2 tuổi, để mọi người thấy: freelance không chỉ có màu hồng mà cũng có nhiều màu xám người ta ít nói tới.

Ngoài kia, hình ảnh về freelancer thường được thêu dệt lung linh lắm, thường mục đích là để bán khoá học.

– Những bạn GenZ độc thân, tháng đi ăn Sushi Hokkaido vài lần

– Những anh IT hay MMO tiền nhiều như nước

– Những chuyên gia bán khóa học làm giàu, không bán cho người nhà mà lại đi chia sẻ cho người lạ

Nhưng thực tế của mình khác hẳn. Hôm bữa em bé phải nhập viện và ở lại nội trú (giờ thì bé đã khỏe, mọi người yên tâm). Chính lúc đó mình thấy rõ cả cái hay và cái dở của đời freelance.

Cái hay:

– Có thể bỏ hết công việc vài ngày để ở viện cùng vợ chăm con, không cần xin phép sếp, không annual leave, không vừa bồng con vừa tranh thủ họp.

– Thời gian linh hoạt: ban ngày chăm con, tối khi bé ngủ vẫn tranh thủ xử lý vài việc nhẹ, không sợ muộn giờ công ty.

– Không áy náy với đồng nghiệp: nghỉ ở công ty thì lo ảnh hưởng team, freelance thì chỉ cần báo lại với khách.

– Vợ chồng thay phiên nhau: mình có thể chia ca với vợ, không ai phải “hy sinh” công việc riêng.

– Chủ động tài chính: vì biết rủi ro y tế khó lường, mình để sẵn quỹ dự phòng. Lúc con nhập viện rút ra dùng ngay, không mất thời gian chờ thủ tục công ty.

Cái dở:

– Không có bảo hiểm công ty: đi làm doanh nghiệp, nhất là công ty nước ngoài, bảo hiểm tư nhân thường cover kha khá chi phí. Freelance thì tự lo hết.

– Không có lương khi nghỉ chăm con: vừa mất thu nhập, vừa phải chi viện phí, áp lực nhân đôi.

– Khách hàng không phải ai cũng thông cảm: có người chờ, nhưng có người cần gấp, nguy cơ mất hợp đồng.

– Tinh thần dễ căng thẳng: ban ngày lo cho con, ban đêm vẫn nơm nớp tin nhắn khách hàng, ranh giới giữa “nghỉ chăm con” và “vẫn phải làm để kiếm tiền” gần như biến mất.

Khó toàn tâm toàn ý: ở viện mà vẫn phải tranh thủ trả lời email hay xử lý nhanh việc, cảm giác không thể ở bên con trọn vẹn như mong.

Freelance cho mình sự tự do và linh hoạt, nhưng đi kèm là trách nhiệm nặng hơn với gia đình, từ sức khỏe, tài chính đến tinh thần. Không màu hồng như người ta vẽ, cũng không quá u ám. Quan trọng là chuẩn bị trước: quỹ dự phòng, bảo hiểm cho cả nhà, và một tâm thế sẵn sàng khi biến cố xảy ra.

Có bạn hỏi mình về tiềm năng các công việc tự do mảng Performance Marketing/ Product Marketing ở các công ty nước ngoài và cách chuẩn bị, mình xin chia sẻ như sau:

1. Tiềm năng thị trường

Performance Marketing và Product Marketing cho thị trường quốc tế, đặc biệt ở mảng remote, vẫn có nhu cầu khá tốt, nhất là với các công ty SaaS, thương mại điện tử xuyên biên giới, hoặc start-up toàn cầu. Các công ty này thường ưu tiên nhân sự có khả năng tự quản lý thời gian, giao tiếp tốt bằng tiếng Anh, và đã từng làm việc trong môi trường đa văn hoá.

2. Mức độ cạnh tranh

Cạnh tranh ở mức cao, vì cùng một job có thể thu hút ứng viên từ nhiều quốc gia. Ứng viên ở các nước có chi phí nhân công thấp nhưng kỹ năng tốt (như Việt Nam, Philippines, Ấn Độ, Đông Âu) đều tham gia. Do đó, hồ sơ cần thể hiện rõ thành tích định lượng (KPI, ROI, CAC/LTV…), kinh nghiệm quốc tế, và khả năng làm việc độc lập.

3. Kỹ năng cần chuẩn bị

– Kỹ thuật: Thành thạo các công cụ quản lý quảng cáo (Google Ads, Meta Ads, TikTok Ads, LinkedIn Ads…), phân tích dữ liệu (Google Analytics 4, Looker Studio), A/B testing, tracking và attribution.

– Ngôn ngữ & giao tiếp: Tiếng Anh lưu loát (viết & nói), biết cách trình bày báo cáo và đề xuất chiến lược cho khách hàng/đội ngũ quốc tế.

– Kinh doanh & sản phẩm: Hiểu về funnel marketing, chiến lược định vị sản phẩm, customer journey, và tối ưu hoá trải nghiệm người dùng.

– Remote skills: Quản lý công việc qua Asana, Trello, Jira, Slack…, biết tự đặt mục tiêu và theo dõi tiến độ.

4. Gợi ý tìm job part-time

– Tìm trên các nền tảng như Upwork, Contra, Fiverr Pro, We Work Remotely, Dynamite Jobs.

– Kết hợp LinkedIn để chủ động tiếp cận nhà tuyển dụng (InMail, post case study).

– Tham gia cộng đồng marketing quốc tế để mở rộng network và tìm job ẩn.

Chúc mọi người sớm tìm được công việc phù hợp!