“Formal learning can teach you a great deal, but many of the essential skills in life are the ones you have to develop on your own.”
~ Lee Iacocca
Mình học ở trường cũng không có kém lắm. Mình học ngành Truyền thông, học các kiến thức về lên kế hoạch, quản lý sự kiện, xử lý rủi ro, vân vân và mây mây. Lúc học thì cũng chưa thấy nhiều ứng dụng lắm đâu. Nhưng sau này đi làm rồi mới thấy dùng rất rất nhiều.
Tuy nhiên bài viết này mình không định viết về những cái mà mình học được ở trường. Sau gần 2 năm đi làm rồi, mình thấy có vô vàn những thứ mà ở trường không có dạy cho mình, mình phải tự học, đã học và đang học để bổ sung cải thiện cho bản thân.
Vậy nên mình có tổng hợp lại ở đây 12 ‘môn học’ mà nếu mình có điều kiện mở một ‘trường dạy kĩ năng’, mình mong muốn các bạn dù đang học ngành gì, dù đang bao nhiêu tuổi cũng nên học dần.
1. Quản lý tiền
Ở trường bạn nào học các ngành về Finance hay Business chắc không có lạ lẫm gì với các môn học quản lý tài chính rồi. Nhưng cái đấy vĩ mô quá, cái mà mình muốn học cho bản thân là cái nhỏ nhặt hơn cơ, làm thế nào để quản lý được tài chính của mình cơ.
Mình tự nhận mình là đứa quản lý tài chính cực kì kém. Kiếm bao nhiêu cũng tiêu hết bấy nhiêu. Hồi trước mình thấy mình ở với bố mẹ, ăn cơm với bố mẹ thì chắc một tháng cũng chẳng tốn quá 2-3 triệu tiền tiêu đâu. Thế mà từ ngày mình dùng Money Lover để ghi lại tài chính hàng tháng, thấy tháng nào cũng tiêu xấp xỉ chục triệu, dù mới đi làm lương cũng chẳng phải là cao mấy. Bảo sao dù một tháng kiếm được 3 triệu hay một tháng kiếm được 20 triệu, mình vẫn thấy cuối tháng rỗng túi.
Vậy nên có một môn nào được học mình sẽ mong học các quản lý tiền cá nhân trước khi tính đến chuyện làm giàu. Làm thế nào để tiết kiệm, làm thế nào để không bị ham mê shopping (với các bạn nữ thì mua mỹ phẩm đương nhiên, mình có niềm đam mê shopping mãnh liệt là mua sách), bla bla.
Mình thấy có phương pháp quản lý Tài chính 6 cái lọ rất hay và nhiều người đang share nhưng chưa thực hiện được, các bạn có thể tham khảo. Cách đơn giản nhất mình đang làm bây giờ là mỗi khi có một khoản tiền thu nhập mới thì mình sẽ cắt ra 30-50% cho vào lợn đất. (Hi vọng nó đừng bỏ mình đột ngột mà đi).
2. Mental Health
Mình muốn các bạn trẻ bây giờ học về ‘Mental Health’ – quản lý sức khỏe tinh thần của mình nhiều hơn. Mỗi người chúng mình có 3 phần sức khỏe là physical, mental và spiritual. Ai cũng biết là đau nhức cơ thể thì phải xoa dầu dán cao, bị hắt hơi xổ mũi thì phải uống Panadol hoặc kháng sinh, nhưng ít ai trang bị kiến thức cho mình làm thế nào để phòng và chữa bệnh stress, bệnh buồn, bệnh chán, bệnh lo lắng, vân vân. Mà mấy bệnh này gặp suốt chứ có phải ít đâu.
Cá nhân mình tự nhận mình là được có mental health rất tốt. Mình không bao giờ cáu giận với một ai, ít khi thể hiện ra ngoài là mình stress hay lo lắng, và mình cũng xử lý các stress và lo lắng của bản thân rất tốt. Cái này chắc do tính cách tự nhiên thôi, còn với nhiều bạn chắc là phải đi học.
Tham gia một khóa thiền, học về thiền, học về Yoga có thể là cách hay để các bạn tĩnh tâm hơn đấy. Dạo này mình cũng đang tìm tòi về thiền và Yoga để nâng cao độ nguy hiểm của bản thân :))
3. Học cách Dating và quản lý mối quan hệ
Mình chả phải chuyên gia dating hay soái ca gì đâu. Cũng không phải tuýp người lãng mạng (thi thoảng hứng lên cũng có tí), vì mình là một Kim Ngưu. Nhưng mình nghĩ nếu có cái gì học được và nên học thì việc học kĩ năng dating và quản lý các mối quan hệ cũng là một cái hay để học.
Mình có một mối quan hệ đã hơn 4 năm. Đương nhiên không phải 4 năm toàn như màu hồng. Khi nào bạn nhìn vào một mối quan hệ lâu năm trên Facebook bạn cũng nghĩ đôi này tình yêu đẹp thế, ước gì được như họ thế này thế kia. Nhưng thực chất ở trong chăn mới biết chăn có rận. Để duy trì được một mối quan hệ lâu dài, ngoài tình yêu ra mình thấy còn cần rất nhiều thứ. Đấy là bạn phải học được sự tôn trọng, tôn trọng người yêu mình, tôn trọng sự riêng tư của họ. Bạn phải học được sự vị tha. Ai cũng có tính xấu, ai cũng có điểm không tốt, nếu cứ nhìn vào đó hoài thì chẳng có mối quan hệ nào lâu dài được cả. Thay vào đó hãy nhìn vào điểm tốt của họ. Đó là sự kiên nhẫn. Mối quan hệ nào dài cũng có lúc chán. Phải nhìn vào tương lai, nhìn vào những kỉ niệm đẹp để có thêm động lực yêu nhau lâu hơn.
Những thứ trên là những thứ mình đã và đang áp dụng để duy trì mối quan hệ của mình. Đương nhiên trong chuyện tình cảm, mình cũng có nhiều vấn đề, nhưng như đã nói ở trên, cứ nhìn vào cái mình đang làm tốt trước đã.
4. Học để trở thành bố và các bác
Bố và các bạn mình (và đa số bố và các bác của các bạn nữa) rất giỏi trong việc sửa chữa các thứ. Ý mình là: bóng đèn hỏng thì thay cái mới (ừ cái này không khó lắm mình cũng làm được). Nhưng bố và các bác còn giỏi nhiều thứ hơn nữa cơ: Dây điện chập, nối dây mới hoạt động ngon ơ. Máy bơm hỏng, biết hỏng chỗ nào đi mua và thay. Xe máy bỗng nhiên không đi được, tháo ra sửa sửa và lại đi ngon ơ. Nói chung là bố và các bác rất giỏi sửa chữa các thứ. Đấy là cái mà mình rất dốt và đang muốn học.
Bạn nào may mắn ở trong một môi trường phải đụng vào những thứ như vậy từ bé thì thấy việc sửa đường dây điện, lắp ống dẫn nước thật đơn giản, có gì đâu mà không được. Nhưng mình thấy bây giờ nhiều người (cả mình nữa) vì bố mẹ chiều nên không phải đụng tay đụng chân, chỉ có học học và học thôi, có vấn đề gì gọi thợ sửa nên có nhiều cái đơn giản chẳng biết gì.
Đương nhiên là mỗi người thì chỉ nên giỏi một cái thôi, nhưng biết thêm một tí đơn giản để sửa chữa, tự làm các đồ trong nhà thì cũng không mất gì. Lại còn được các mẹ yêu quý nữa. Let be a good dad.
5. Học về việc lấy vợ/chồng và nuôi con
Vâng tôi bắt đầu cao siêu rồi các bạn ạ. Vợ còn chưa có đã học học như đúng rồi. Riêng topic này thì mình không có kinh nghiệm cá nhân nào, vì mình chưa có đến tuổi đấy. Chỉ là mình thấy bây giờ trên Tâm sự Eva rồi Facebook các kiểu bóc phốt bóc phiếc nhiều quá, suốt ngày thấy mọi người than vãn về chuyện xây dựng gia đình thế này thế kia. Chứng tỏ nó có vấn đề. Mà đã có vấn đề thì cần phải đi học để giỏi hơn.
Đừng bảo hồi xưa vì sao bố mẹ ông bà có học gì đâu mà họ vẫn êm đẹp. Vì hồi đó còn thiếu thốn, con người chịu đựng được nhau giỏi hơn, và họ cũng không có điều kiện đi học như chúng ta bây giờ. Bây giờ chúng ta có nhiều thứ hơn, tiếp cận với nhiều thứ hơn, đòi hỏi cũng cao hơn, nên đổ vỡ nhiều hơn. Và bây giờ chúng ta cũng có nhiều điều kiện để học những cái này, học từ Internet, học từ các chuyên gia, vân vân.
6. Học cách dùng thẻ ngân hàng
Cái này là mình thấy các bạn sinh viên nên học luôn và ngay đi này. Thời đại công nghệ tiên tiến rồi, con người sắp dùng data là tiền mà nhiều bạn chúng mình vẫn mù mờ về thẻ ngân hàng quá. Ví dụ nhiều lúc mình tổ chức workshop mà nhiều bạn đi học không biết chuyển khoản như thế nào. Hay đơn giản nhiều bạn không biết thẻ Debit và Credit khác nhau như thế nào chẳng hạn. Đó toàn là những cái đơn giản chứ không có cao siêu gì, nên chắc chắn là phải học ngay các bạn nhé.
7. Học phong cách giao tiếp chuyên nghiệp
Khỏi phải nói, ai cũng biết là giao tiếp quan trọng như thế nào trong đời sống chúng mình rồi đúng không. Nếu bạn tự tin mình là một người giao tiếp khá ổn rồi thì hãy học thêm những kiểu giao tiếp chuyên nghiệp để phục vụ cho việc đi làm.
Giao tiếp chuyên nghiệp là gì: Là hiểu được nên mặc đồ gì để phù hợp với mỗi kiểu tiệc. Bắt tay thì bắt như thế nào cho chuẩn. Đi nhà hàng thì biết uống rượu vang với món gì, uống champaign với món gì, vân vân và mây mây.
Hoặc chúng ta học những cái đơn giản như kiểu viết email cho nhà tuyển dụng như thế nào, đi phỏng vấn về thì viết thư cảm ơn ra sao thôi là cũng đã tốt lắm rồi.
8. Học nấu ăn
Cái này dạy riêng cho các bạn trai (và một vài bạn nữ) nữa nè. Thật ra không cần phải biết nấu ăn cao siêu gì gì đâu, chỉ cần đủ biết nấu để bản thân sống sót là được rồi. Ít ra cũng học xem luộc trứng thi như nào là chín, như nào là lòng đào. Nhặt rau thì nhặt như thế nào. Rán cánh gà như thế nào để không bị cháy ngoài sống trong. Toàn kinh nghiệm xương máu của mình cả đấy, hồi trước mấy cái ở trên có biết gì đâu, may mà có đợt đi Úc một thời gian tự nấu cho bản thân, nấu nhiều khói tùm lum báo cháy kêu ầm ĩ nên cũng thông minh lên một tí.
Bây giờ vào bếp vẫn bị mẹ và người yêu mắng đuổi ra.
9. Học quản lý thời gian
Đây là cái mà mình thấy khi mọi người nói về điểm mạnh của bản thân hay ghi vào trong CV, các bạn rất hay ghi là ‘Time Management’. Quản lý thời gian đơn giản thì là việc chúng ta khi đi học thì vừa có thể đi học, vừa đi làm lại vừa có thời gian cho bản thân. Nhưng sau này khi ra ngoài đi làm rồi, các bạn sẽ phải học quản lý nhiều hơn như thế. Bạn có thể rơi vào 2 tình trạng đó là: 1) Vật vờ cả ngày không biết làm gì, vật vờ một hồi thì hết ngày hoặc 2) Cảm thấy làm một đống việc, chưa xong thì đã hết ngày mà mấy việc quan trọng lại vẫn còn đó.
Vậy nên quản lý thời gian cũng là cái cần học nhé. Hãy tìm các bài viết về chủ đề Time Management, Productivity và áp dụng các cách quản lý thời gian mà các bài viết đó viết xem nhé.
10. Học các chấp nhận thất bại
Nói chung là sinh viên và là người trẻ, chúng ta sẽ thất bại một đống. Mở một shop quần áo đầy hào hứng, sau 2 tuần không ai đến mua nữa, thất bại. Gửi CV đến 10 công ty không ai gọi, thất bại. Đi phỏng vấn về không được nhận, thất bại.
Thất bại thì ai cũng có nhưng sự khác biệt giữa người thành công và người tiếp tục thất bại là ở cách nhìn nhận. Nếu bạn kinh doanh không thành công, hãy ngồi audit lại bản thân xem mình đang làm chưa tốt ở đâu và bắt đầu lại. Nếu bạn gửi CV đến 10 công ty không ai gọi, hãy xem CV hay cách gửi của mình có vấn đề gì không. Nếu bạn đi phỏng vấn toàn trượt, chắc chắn cách nói chuyện của bản thân có vấn đề rồi.
Vậy nên phải học, học và học.
11. Học kĩ năng sinh tồn
Cái này mình cũng đang kém này, nên cũng cần phải học. Bọn trẻ con nước ngoài nó được học từ nhỏ nên ai cũng biết, Việt Nam mình thì ai cũng kém.
Ví dụ đi đường gặp tai nạn nhẹ thì sơ cấp cứu như nào cho đúng cách.
Đi chơi bị rắn cắn thì phải làm gì? Nhà có hỏa hoạn thì chạy vào đâu, vân vân và mây mây.
12. Cuối cùng, học cách tìm việc
Ai rồi cũng phải có lúc đi tìm việc, đa phần các bạn sinh viên ra trường sẽ bắt tay đi tìm việc. Thế nhưng các bạn sinh viên lại rất yếu và kém ở các kĩ năng cần thiết để tìm việc bây giờ. Ví dụ như tìm việc qua các kênh nào, làm thể nào để mở rộng networking, hiểu biết về thị trường tuyển dụng, viết CV như thế nào, đi phỏng vấn ra sao, tất cả những cái này đều cần học hết đó.
Mình có chương trình tư vấn cá nhân về các chủ đề trong tìm việc ở đây, bạn nào hứng thú có thể tham khảo: http://goo.gl/forms/lHPFC0q0LH
Anh Tuan Le 