Anh Tuan Le

Tuấn Anh bắt đầu theo đuổi nghề hướng nghiệp từ tháng 02/2015, đến nay cũng đã gần 7 năm theo nghề. Sau khi tốt nghiệp ngành Truyền thông tại ĐH RMIT và nhận ra mình không thích sự xô bồ của lĩnh vực truyền thông, Tuấn Anh quyết định thử sức với lĩnh vực hướng nghiệp bằng việc khăn gói từ Hà Nội vào Sài Gòn để thực tập tại phòng Hướng nghiệp của Đại học RMIT. Lý do duy nhất chọn công việc này thời điểm đó là: thích giúp đỡ người khác. 7 năm trở về trước, hướng nghiệp tuy đã được biết đến nhưng vẫn rất mới mẻ. Thời điểm hiện tại hướng nghiệp đã trở nên phổ biến hơn và ngày càng có nhiều người suy nghĩ về việc theo đuổi công việc này hơn, vì vậy Tuấn Anh viết bài viết này chia sẻ một chút để giúp các bạn có thêm thông tin về nghề này.

1/ Làm nghề hướng nghiệp là làm gì?

Chức danh Tuấn Anh tự gọi mình là “Chuyên viên tư vấn và giáo dục hướng nghiệp” – tức bao gồm công việc tư vấn 1-1 về tìm việc và hướng nghiệp cho những bạn đang cần hỗ trợ, chi tiết các chương trình tư vấn các bạn có thể xem tại đây. Ngoài công việc tư vấn, Tuấn Anh là giảng viên thỉnh giảng các chương trình kỹ năng và hướng nghiệp tại các trường đại học và các tổ chức. Vậy hai công việc đầu tiên có thể làm trong hướng nghiệp là tư vấn và giảng dạy.

Nếu bạn không thích nói, chỉ thích làm và hỗ trợ người khác, bạn có thể làm các công việc như quản lý ca tư vấn – tức tiếp nhận và điều phối người tham gia tư vấn cho chuyên gia, công việc này chưa phổ biến, khi nào có nhiều công ty tư vấn hướng nghiệp bài bản sẽ phổ biến. Bạn có thể làm chuyên viên thiết kế chương trình, ví dụ như thiết kế các bài giảng hướng nghiệp (cả trực tiếp và trực tuyến), công việc này có thể tìm được trong các trường đại học hoặc các công ty bên mảng giáo dục.

Hướng nghiệp không chỉ bị bó hẹp trong các công việc trên. Thực tế có rất nhiều kiểu công việc liên quan đến hướng nghiệp. Làm trong phòng Quan hệ doanh nghiệp, Công tác sinh viên hay Tuyển sinh của một trường Đại học cũng có liên quan đến hướng nghiệp. Làm trong Nhân sự, Đào tạo nội bộ của các công ty cũng có thể là hướng nghiệp.

2/ Làm nghề hướng nghiệp cần chuẩn bị gì?

Cái đầu tiên và quan trọng là một cái tâm thích giúp đỡ và mong muốn mang đến những điều tốt nhất cho người khác. Hướng nghiệp chỉ tốt khi bạn cảm thấy vui sau khi thấy một người mình hỗ trợ có được những thành công theo cong đường mà họ đã chọn. Để làm được công việc hướng nghiệp tốt, dưới đây là những điều kiện bạn nên có (không bắt buộc), theo ý kiến cá nhân của Tuấn Anh.

• Bằng thạc sĩ. Nếu bạn có ý định giảng dạy tại các trường đại học, bằng thạc sĩ là điều bạn cần có. Bằng thạc sĩ trong mảng hướng nghiệp, tâm lý, giáo dục hoặc nhân sự sẽ gần gũi với công việc hướng nghiệp.
• Kỹ năng sư phạm / bằng sư phạm. Nếu bạn muốn buổi dạy của mình hay hơn và thu hút hơn, đây cũng là một thứ nên trang bị. Có thể học bằng sư phạm chính quy, hoặc học các lớp online trên Coursera, Udemy. Ví dụ Tuấn Anh theo học khoá Kỹ năng giảng dạy Active Teaching của Hội Đồng Anh và một số khoá về kỹ năng giảng dạy online.
• Kiến thức nền về hướng nghiệp. Tại Việt Nam, các bạn có thể tham khảo các chương trình của Hướng nghiệp Sông An. Nếu bạn có khả năng tiếng Anh tốt, có thể tham khảo các chương trình đào tạo trực tuyến của NCDA – hiệp hội hướng nghiệp Mỹ.
• Kiến thức về tâm lý. Không cần thiết phải học chuyên sâu nhưng biết một chút kiến thức về Tâm lý sẽ giúp ích rất nhiều cho bạn trong việc hiểu bản thân và hiểu người mình tư vấn. Mình học khoá Cơ bản tâm lý của thầy Thuận và khoá Search Inside Yourself của Google.
• Bằng Coaching. Bạn có thể tìm học thêm các khoá học về Coaching để cải thiện kỹ năng Coach của mình.
• Các khoá học ngắn hạn về nhân sự, tâm lý bạn có thể xem tại đây.

3/ Một số trải nghiệm sau 7 năm làm nghề

Nước lên thì thuyền lên. Hướng nghiệp không giống kinh doanh, bạn đừng sự cạnh tranh. Trong nghề lâu bạn sẽ thấy, nếu bạn chơi trong các cộng đồng NCDA – hội hướng nghiệp Mỹ và APCDA – hội hướng nghiệp châu Á Thái Bình Dương, bạn sẽ thấy mọi người rất sẵn lòng chia sẻ các kiến thức của mình, không giấu nghề. Quan điểm nước lên thuyền lên là khi cả ngành cùng tiến bộ thì cơ hội của bạn cũng nhiều lên.

Thị trường rất nhiều nhưng kiếm tiền không dễ. Đúng là hướng nghiệp là một nhu cầu cấp thiết của xã hội, cấp 1-2-3 đại học người đi làm, ai cũng cần hướng nghiệp cả. Nhìn sơ thì thấy đây là một thị trường ngon ăn, nhưng nếu bạn dấn thân vào làm mới thấy không dễ để kiếm tiền. Đúng là mọi người rất biết tầm quan trọng của hướng nghiệp, nhưng việc bỏ ra một vài triệu mua một khoá tư vấn, khoá học vẫn chưa phải điều quen thuộc so với việc mua một món đồ gì đó cầm nắm được.

Cơ hội còn rất nhiều. Hiện tại so với 7 năm trước khi Tuấn Anh bắt đầu, nghề hướng nghiệp đã phổ biến hơn, nhưng thực ra vẫn rất mới mẻ ở Việt Nam. Chúng ta vẫn chưa có một hiệp hội chuyên nghiệp (sắp có rồi), lượng người thực sự sống từ công việc hướng nghiệp vẫn chưa nhiều. Trong tương lai, các trường học chắc chắn sẽ cần bộ phận hoặc cá nhân làm hướng nghiệp, các tổ chức cũng cần người làm hướng nghiệp. Chính vì vậy, thời điểm này bạn quyết định dấn thân vào lĩnh vực này không phải là muộn.

Cuối cùng, đừng chỉ chạy theo tiền. Nghề này mà chạy theo tiền thì bạn sẽ khổ. Khổ vì thời gian bạn bỏ ra nhiều nhưng có thể tiền bạn nhận lại không nhiều giống như việc bạn đi kinh doanh, chơi chứng khoán. Nhưng bù lại, nghề này nhận được những giá trị khác. Đó là cảm giác hạnh phúc khi cho đi, cảm giác bản thân có ích và đóng góp cho cuộc đời, hãy để ý thêm đến những điều này. Đương nhiên đi làm thì vẫn cần tiền để sống, nhưng đừng đặt tiền là mục tiêu hàng đầu khi theo đuổi nghề này bạn nhé.

Chúc bạn vui.