Dạo gần đây mình có nhiều cơ hội được trò chuyện với nhiều người khác nhau về chủ đề nghỉ việc doanh nghiệp ra ngoài làm tự do. Trong số người nói chuyện có những bạn Gen Z mới đi làm 1-2 năm, có mẹ bỉm sửa 2 con đang làm quản lý, có nam giới dân IT làm tập đoàn lớn, và có cả sinh viên sắp ra trường.
Nguyên nhân chủ đề nghỉ hay không nghỉ doanh nghiệp để ra làm tự do có lẽ xuất phát sự ảnh hưởng sau đại dịch Covid-19 khiến cho nhiều người chuyển dịch sang làm việc tự do và làm việc tại nhà. Một lý do nữa là sự phát triển của công nghệ cũng mang đến nhiều cơ hội làm công việc tự do hơn thuộc nhiều mảng như Marketing, Thiết kế, Viết lách, KOL, KOC. Một lý do cuối cùng là những “hào nhoáng” mà nhiều người làm việc tự do chia sẻ mỗi ngày trên mạng như sự tự do giờ giấc, thu nhập cao, không bó buộc – tất cả đều ảnh hưởng đến quyết định nghỉ việc doanh nghiệp của nhiều người.
Tuy nghe làm việc tự do ham là vậy nhưng để quyết định nghỉ hay không thì lại là một quyết định khó khăn. Khó khăn lớn nhất có lẽ chính là vấn đề tài chính và sự ổn định. Dù sao khi làm tại một doanh nghiệp, dù làm tốt hay chưa tốt lắm bạn vẫn có sự ổn định của lương tháng đều đặn, không lo đói. Làm tự do có thể mang đến cho bạn cảm giác mông lung không biết tháng sau mình sẽ có bao nhiêu tiền hay làm dự án gì.
Là một người làm tư vấn hướng nghiệp, đồng thời bản thân cũng đã trải qua cả công việc tại doanh nghiệp và công việc tự do, mình có thể khẳng định luôn là không có ĐÚNG hay SAI trong việc quyết định nghỉ hay không nghỉ làm doanh nghiệp để theo đuổi công việc tự do. Việc đưa ra quyết định này cần phụ thuộc rất nhiều vào nhiều yếu tố khác nhau như khả năng làm việc của bạn, mức độ an toàn tài chính, cơ hội xung quanh, hoàn cảnh gia đình, vân vân. Mình sẽ phân tích kĩ từng điểm bên dưới.
1/ Mức độ an toàn tài chính. Khi bạn quyết định nghỉ việc và làm tự do, bạn cần sẵn sàng tinh thần cho ít nhất 6 tháng không kiếm được thêm một đồng nào. Trong thời gian này có thể bạn bận dành thời gian trau dồi kĩ năng, xây dựng mạng lưới quan hệ, xây dựng sản phẩm, website và tạm thời chưa có khách hàng. Vậy để sống được trong 6 tháng không có thu nhập và cảm thấy an toàn, bạn cần có một khoản tiết kiệm tương đương 6-12 tháng chi tiêu tối thiểu của bạn. Ngay từ bây giờ hãy thử tính xem nếu một tháng chi tiêu tối thiểu tại nơi bạn sống, bạn cần bao nhiêu tiền? Ví dụ nếu bạn sống tại Hồ Chí Minh và thấy một tháng cần tốn 10 triệu, điều đó có nghĩa bạn nên có trong tay tối thiểu 60 – 120 triệu trước khi suy nghĩ đến việc nghỉ việc chuyển qua làm tự do.
2/ Khả năng làm việc của bạn. Để làm công việc tự do bạn cần có một số khả năng nhất định phù hợp với kiểu công việc tự do. Những khả năng có thể làm việc tự do phổ biến hiện nay như viết nội dung, xây dựng website, thiết kế, chụp hình, trang điểm, Marketing… Bạn nên có khả năng làm tốt một trong những việc này. Tốt hơn nữa bạn nên có trong tay một ‘Portfolio’ tổng hợp khoảng 5-10 khách hàng mà bạn đã dùng một trong các kĩ năng trên để hỗ trợ họ thành công. Đây là nền tảng cốt lõi giúp bạn bắt đầu công việc tự do.
3/ Cơ hội xung quanh. Nếu bạn muốn làm việc tự do bạn cũng nên nhìn nhận những cơ hội xung quanh có đang thuận lợi cho mình hay không. Ví dụ bây giờ bạn làm công việc viết nội dung, thiết kế website thì đây là thời điểm phù hợp vì nhu cầu cho dịch vụ này rất nhiều. Tuy nhiên thị trường cũng có rất nhiều người đang làm, điều này đồng nghĩa với việc bạn phải chọn được thị trường ngách tốt và có cho mình một thương hiệu cá nhân vững. Ví dụ thay vì là một “người viết nội dung” chung chung, bạn có thể trở thành chuyên gia viết nội dung trong mảng trang điểm. Bên cạnh đó, bạn cũng cần xem mình có cơ hội như thế nào trong mạng lưới quan hệ hiện tại? Bạn quen biết với những ai, những người đó có thể hỗ trợ mình thế nào.
4/ Hoàn cảnh gia đình. Đây cũng là một tiêu chí quan trọng cũng cần cân nhắc. Bạn có thể thấy trên mạng các ‘chuyên gia’ thường khuyên bỏ việc chạy theo đam mê đi, đấy là vì có thể họ đã giàu sẵn hoặc họ chưa có gia đình, chưa có nhiều ràng buộc. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp bạn còn phải kiếm tiền nuôi con, trả tiền nhà, trả nợ nên bảo bỏ việc ngay là không thể. Những lời khuyên của người này không có giá trị với người khác. Vì vậy khi đi xin lời khuyên, bạn cần xem nếu người khuyên dựa trên câu chuyện cá nhân của họ thì hoàn cảnh của họ có giống bạn không, nếu không thì nên tìm những người tư vấn có bằng cấp chuyên môn rõ ràng.
Chúc bạn thành công.
Anh Tuan Le 